چنور سیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس
فاطمه سیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران

تصویر حک شده بر روی۵ اثر هنری پیش از تاریخ چغامیش، با بیانی مستتر و نمادینی، به روایت شرایط معیشتی و باورهای آن منطقه می-پردازد. این تصویر با ارائه نقوش متفاوت نسبت به دیگر مناطق فلات ایران از آیکون دریا، کشتی و حیوانات، برای نمایش موقعیت و شرایط معیشتی و فرهنگی بهره برده است. آیکنولوژی بر اساس یک رویکرد و ساختار منطقی و نظام مند، لایهای مستتر در آثار هنری۵ بر جای مانده از جوامع بشری را تفسیر مینماید. این جستار، بر اساس همین رویکرد آیکنولوژی به واکاوی سه مرحله ایی جنبه های زیباشناختی و بصری نقش خاص برروی یک اثر مهر پیش از تاریخ چغامیش میپردازد، دو مرحله نخست، به توصیف و تحلیل آیکنوگرافی۵نقش می پردازد و مرحله نهایی به تفسیر آیکونولوژی، یعنیشناختارزشهای لایه های مستتر در آن اثر را، به خود اختصاص داده است. حال پرسش آن است: در تفحص نقش بر اساس آیکونولوژی در اثر برجای مانده از جوامع بشری محوطه چغامیش، آیا میتوان مواردی را مشاهده نمود که حاکی از معنای مستتر و نمادینی باشد؟ آیا با آیکونوگرافی نقش، میتوان به شرایط معیشتی، فرهنگی و اندیشه های جوامع بشری پیش از تاریخ آن محوطه پی برد؟ پژوهش حاضر، با بررسی و مطالعات کتابخانه ایی به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. برای یافتن پاسخ به پرسشهای فوق، با تکیه بر رویکرد آیکونولوژی نقش اثر مهر هزاره چهارم پ. م محوطه چغامیش، به این نتیجه میرسیم، برای شناخت لایه های مستتر در آثار هنری، استفاده از آیکنوگرافی در این بررسیها بسیار حائز اهمیت است و با مطالعه آیکونولوژی، آیکون نقشهای مناطق کرانه های خلیج فارس متمایز از دیگر مناطق فلاتی ایران است و ساختار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و .. آن جوامع را نشان میدهد.

چغامیش، اثر مهر هزاره چهارم پ. م، آیکونوگرافی، آیکونولوژی.