جواد سرخوش - دانشیار دانشگاه الزهرا(س) ، تهران
محدثه سعیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق دانشگاه الزهرا(س)، تهران

تقاص تنها راهکار احقاق طلبکاری است که هیچ مدرک و حجتی بر طلب خود ندارد. مسئله ی مهم این است که آیا تقاص در منابع فقه اسلامی وجود دارد و اگر مورد اشاره قرار گرفته آیا تقاص از منظر فقهاء فریقین مورد قبول واقع شده است؟ و در صورت پذیرش دائره ی شمول این قاعده تا چه حد است؟ در منابع اجتهادی فقه امامیه و فقه اهل سنت تقاص مورد اشاره قرار گرفته و جمهور فقهاء فریقین در منابع فقهی خود تقاص را مورد پذیرش قرار داده اند. و در رابطه ی با اینکه این قاعده چه میزان قابل استعمال است فقهاء بر این نظرند که در تمام مسائل مالی اعم از مباحث مالی مثل عقود مانند نکاح و یا بیع و ... و یا جزایی مثل دیه را شامل می شود و فرد با شرایطی اعم از شرایطی که در فرد تقاص کننده یا در مال مورد تقاص باید موجود باشد می تواند اخذ به تقاص کند.

مقاصه، شرایط مقاص، شرایط مقاص علیه، شرایط مقاص به، دایره شمول تقاص