محمدهادی امین ناجی - دانشگاه پیام نورتهران
هلن افرازه - دانشگاه پیام نورتهران

مساله تربیت اخلاقی از دیرباز مورد توجه روشنفکران و دوستداران دانش اخلاق بوده است. این موضوع ارتباط اساسی با فرهنگ جامعه داشته به طوریکه هر چه سطح مکارم اخلاقی در جامعه ای بالاتر باشد به همان نسبت فرهنگ آن جامعه غنی تر خواهد بود.گزینش ابزارهای تعلیم و تربیت یکی از مسائل مهم در هر جامعه بوده و هر چه این ابزارها قابل اعتمادتر و کاملتر باشد، اثربخش تر خواهد بود. ما مسلمانان منبع عظیمی در دست داریم. خداوند مهربان از طریق پیامبراکرم(ص) به ما مسلمانان کتاب زندگی»قرآن« را ارزانی داشته است و با تمسک وتدبر و توسل به آیات منحصر به فرد آن میتوانیم بار عظیمی از مشکلات موجود را مرتفع گردانیم. از قدیم الایام بزرگان هر قوم برای انذار و یا به عبارتی تعلیم فرزندان خود به نقل داستانها و روایات پندآموز گوناگون می پرداختند که در این بین داستانهای قرآنی به ویژه داستان های در زمان حیات پیامبراکرم(ص) از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خداوند باریتعالی گاه برای تادیب، گاه برای تشویق، گاه برای بیان پند و اندرز به ذکر داستانهایی در قرآن کریم پرداخته و در اختیار ما قرار داده است.دراین مقاله سعی گردیده با بررسی آیات قرآن دربردارنده ی داستانی از پیامبراکرم (ص)،نکات تربیت اخلاقی در قالب های: اخلاق اجتماعی،اخلاق فردی واخلاق عبادی ازاین آیات استخراج گشته و به مقایسه ی میزان اثربخشی تربیتی از داستانها درآیات مکی ومدنی پرداخته شود.باتوجه به موقعیت های متفاوت اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی مکه ومدینه در صدر اسلام ،نتایج متفاوتی درتربیت اخلاقی دربین آیات مکی ومدنی وجودداشته است .طبق بررسی هایی که انجام شد، اخلاق عبادی اصلی ترین وبیشترین موجودیت را درآیات دربردارنده ی داستان پیامبر(ص) دارابوده است، درداستانهای آیات مکی شاخصه ی اخلاق فردی نمود بیشتری داشته ودر داستانهای آیات مدنی اخلاق اجتماعی نمود بیشتری را به خود اختصاص داده است.

تربیت،اخلاق ، داستانهای حیات پیامبراکرم(ص)، آیات مکی، آیات مدنی.