حمید بهبهانی - استاد دانشگاه علم و صنعت ایران
سیدعلی صحاف - دانشجوی دوره دکتری مهندسی عمران

رشد و توسعه پدیده شهر نشینی در جوامع، فرآیند ناگزیری است که ضمن بهمراه داشتن مزایای مختلف، عواقب منفی زیادی نیز به دنبال دارد.از جمله این مشکلات بخصوص در شهرهای بزرگ، تراکم ترافیک وسایل نقلیه و اثرات نامطلوب آن می باشد. جهت رفع چنین مشکلاتی یکسری اقدامات نظیر اِعمال محدودیتهای ترافیکی صورت می پذیرد که می تواند در محدوده زمانی و مکانی خاص و یا نوع خاصی از وسایل نقلیه مورد استفاده قرار گیرد.انواع مختلف محدودیتهای ترافیکی در شهرهای بزرگ جهان تجربه شده است که می توان به موارد کلی زیر اشاره کرد: اخذ هزینه و روشهای بازدارنده یا تنظیم کننده برای استفاده از وسایل نقلیه شخصی، ایجاد تسهیلات ویژه برای وسایل نقلیه عمومی. از اقدامات سیاستهای فوق می توان به ایجاد طرح ترافیک و ممنوعیت ورود وسایل نقلیه شخصی به آن را نام برد.در این مقاله پس از بررسی هزینه های اجتماعی استفاده کنندگان از سیستم حمل و نقل و روشهای مختلف مقابله با آثار سوء تراکم ترافیک، روشهای مختلف اِعمال محدودیتهای ترافیکی بررسی می شود، سپس امکان پذیری اجرای این محدودیتها بطور خاص در شهر مشهد مورد بحث قرار گرفته و ایجاد محدوده ممنوعه تردد بعنوان یکی از روشهای موثر معرفی می شود. پس از تعیین محدوده های طرح ترافیکی ممکن، محدوده برتر از جهات گوناگون انتخاب شده و با استفاده از نرم افزارEMME/2 و مدل کردن محدوده نهایی در آن به وضعیت شبکه شهر مشهد در دو حالت قبل و بعد از اِعمال محدودیت پرداخته می شود و پارامترهای مختلف ترافیکی و زیست محیطی مقایسه خواهند شد.

محدودیتهای ترافیکی، نرم افزارEMME/2 ، طرح ترافیک