کاظم یاوری - Yazd University
کاظم بیابانی خامنه - Tarbiat Modares University

نرخ ارز حقیقی نشانگر نسبت قیمت کالاهای قابل مبادله به قیمت کالاهای غیرقابل مبادله و یکی از نماگرهای کلیدی در اقتصاد ایران است که در سالهای اخیر جهش های چشمگیری داشت. در تحقیق حاضر با درنظر گرفتن چهار مکانیسم اثر قیمتی (تغییر قیمت نسبی انرژی)، اثر مقیاس (تغییر حجم اقتصاد)، اثر ترکیبی (تغییر ترکیب فعالیت های اقتصادی) و اثر تکنیکی (تغییر بهره وری)، آثار تکانه های نرخ ارز حقیقی بر شدت انرژی اقتصاد ایران به عنوان یکی از شاخص های مهم اقتصادی-زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. پس از مدلسازی الگوی تحقیق به وسیله روش خودرگرسیون برداری ساختاری با داده های سال های ۱۳۹۵-۱۳۵۳، نتایج نشان می دهد که افزایش نرخ ارز حقیقی از کانال اثر قیمتی و اثر مقیاس شدت انرژی را کاهش می دهد، در مقابل اثر تکنیکی آن باعث افزایش شدت انرژی می شود. ضمن اینکه اثر ترکیبی معناداری مشاهده نشد. نهایتا به دلیل غالب بودن اثر تکنیکی مثبت، برآیند اثر نرخ ارز حقیقی بر شدت انرژی در دوره مورد بررسی مثبت بوده و در نتیجه با کاهش ارزش حقیقی ریال و ثبات سایر شرایط، شدت انرژی افزایش می یابد. دلایل این پدیده را می توان افزایش قیمت نسبی تجهیزات و تکنولوژی های با کارایی انرژی بیشتر (هم برای مصرف کننده و هم تولید کننده، که عمدتا وارداتی هستند) و همچنین افزایش قاچاق انرژی دانست که منجر به افزایش شدت انرژی می شوند.  

Energy Intensity, Real Exchange Rate, Energy Smuggling, Energy Price, SVAR, شدت انرژی, نرخ ارز حقیقی, قیمت انرژی, قاچاق سوخت, خودرگرسیون برداری ساختاری