امید زهتاب ور - استادیار علوم پایه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران
فهیمه سالاروند - دانشجوی دکترای عمومی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد
ساسان عشقی - دکتر عمومی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد

سوسمار خاردم، گونه های کمیاب است که بر روی زمین زندگی می کند و تنها مارمولک گیاهخوار ایران است. ساختار استخوان بازوو ساعد سوسمار خاردم بین النهرین را بررسی نمودیم، و مقایسه آن را با ایگونا که خزندهای گیاهخوار است و گونه ای به نام بزمجهبی گوش (Lanthanotus borneensis) که گوشتخوار است؛ جهت تلاش برای شناخت ساختار آناتومی سوسمار خاردم ، شباهت ها و تفاوت های آن ها در استخوان های Humerus , Radius & ulna مورد بررسی قرار دادیم، چرا که گونه ی سوسمار خاردم استخوان های Humerus , Radius & Ulna آن مورد مطالعه قرار نگرفته، Humerus در همه ی جوانب جلویی، پشتی، چپ و راست آن شامل Deltopectoral line و Humeral head و Radial condyle و Ulnar condyle و Nutrient foramen ها، مورد بررسی قرار گرفت، Humerus در قسمت proximal دارای یک سراست. در قسمت Distal دو Condyle وجود دارد که یکی از آنها به Ulna و دیگری به Radius متصل می شود. بالای این دو Condyle فضایی وجود دارد که Olecranon نامیده می شود. در قسمت proximal استخوان Anconeal process،Ulna وجود دارد، در زیر آن دو زائده قرار دارد. تفاوت در استخوان های Ulna & Radiuse و Humerus این سه خزنده کم است، خاردم با ایگوآنا شباهت هایی دارد؛ اما در مقایسه ی خاردم با بزمجه، تفاوت های جزئی مشاهده می شود، Deltopectoral line در بزمجه برجسته تر است و به صورت Deltopectoral crest است، فقط بزمجه دارای Enteglenoid fossa است. اما ویژگیهای کلی آن ها مشابه هم است. Ulna & Radiuse در این سه خزنده مشابه هم است.

سوسمار خاردم، Ulna،Radius ،Humerus