مقایسه پروفایل اسانس مریم گلی روسی-خزری در رویشگاه های متفاوت استان خراسان رضوی

مریم گلی روسی- خزری (Salvia abrotanoides (Kar.) Sytsma)، گونه ای چندساله از تیره نعناعیان (Lamiaceae) است که برخی خواص دارویی آن، با ترکیبات موجود در اسانس، ارتباط دارد. مطالعه حاضر، مقدار و اجزای سازنده اسانس را در برگ و گلسه جمعیت گیاه، که در مناطق متفاوت (هارونیه، هزار مسجد و جغری) از استان خراسان رضوی رویش دارند، بررسی نمود. استخراجاسانس بهروش تقطیر با آب، شناسایی اجزای آن، توسط GC-MS و خوشه بندی داده ها به روش UPGMA انجام شد. بیشترین (۲/۰۴%) و کمترین (۱/۷۰%) مقدار اسانس، به ترتیب مربوط به گل جمعیت هارونیه و برگ جغری بود. تعداد ۳۵ ترکیب مختلف، در اسانس برگ و گل همه جمعیتها، شناسایی شدند و در تمام موارد، سهم مونوترپن های اکسیژنی (۶۳/۸۲%-۴۸/۰۵%) بیشتر از مونوترپنهای هیدروکربنی (۳۹/۶۳%- ۱۸/۹۱%) بود. اسانس برگ، سسکویی ترپن های هیدروکربنی (۸/۱۶%-۳/۷۷%) بیشتری در مقایسه با سسکویی ترپن های اکسیژنی (۶/۵۴%-۲/۹۲%) داشت (به جز جمعیت هزارمسجد) و در اسانس گل (به جز جمعیت جغری)، عکس این حالت مشاهده شد. دلتا - ۳-کارن، ۱و ۸ سینئول و کامفور در برگ غالب بودند و در گل، علاوه بر این ترکیبات، آلفا-پینن، بورنئول و بورنیل استات نیز فراوان بودند. ترکیب ۱و ۸ سینئول، حدود یک چهارم اجزای اسانس همه نمونه ها را تشکیل داد. بورنیل استات برگ جمعیت جعفری (۵/۹۷%) بیشتر از جمعیت های هارونیه و هزارمسجد (۵%<) بود. حضور آلفاکوپائن در گل، منحصر به جمعیت جغری بود. در آنالیز خوشه بندی، جمعیت ها بر اساس پروفایل متفاوت اسانس برگ و گل، از یکدیگر متمایز شدند. جمعیت هایهزارمسجد و جغری در یک خوشه مشترک قرار گرفتند که حاکی از شباهت فیتوشیمیایی آنان و تفاوتشان با جمعیت هارونیه بود.

Keywords:

اسانس , جمعیت , کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی , Salvia abrotanoides (Kar.) Sytsma