مهسا فاطمی - استادیار بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

امروزه رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین عوامل موثر بر محیط زیست، موردتوجه بسیاری از پژوهشگران و محیط زیست گرایان قرار گرفته است. در حوزهی جامعه شناسی محیط زیست، تئوری هایبسیاری مطرح شده است. یکی از تئوری هایی که از دهه ۱۹۷۰ میلادی در جامعه شناسی رواج یافته، تئوری های تلفیقی بودهکه در این میان، آنتونی گیدنز از جامعه شناسانی است که در پی تلفیق تئوری های خرد و کلان برآمده است. گیدنز، تئوری هایرایج جامعه شناسی را به شدت مورد انتقاد قرار داد؛ به اعتقاد او ناکامی این تئوری ها در تلفیق انگیزه ها و ساختار در فرآیندتعامل و همچنین به گرایش غالب آنها به ساختار، بدون در نظر گرفتن نقش کنشگران در تولید و بازتولید این ساختارهااست. بنابراین، هدف از مقاله حاضر، معرفی تئوری تلفیقی ساختیابی گیدنز، معرفی روند تکاملی رهیافت های ترویجی ونهایتا کاربرد نظریهی گیدنز در ترویج کشاورزی است. گیدنز معتقد است که نظام اجتماعی، ساختاری ندارد؛ بلکه خصلت هایساختاری را به نمایش می گذارد. در واقع از دیدگاه گیدنز، نظام های اجتماعی که بستر کردارهای اجتماعی را فراهم می آورندو به روابط عاملان، نظم می دهند، به خودی خود و مستقل از عاملان و کردار اجتماعی آنان، از ساختار برخوردار نیستند؛بلکه با تکرار کردارهای عاملان در شرایط زمانی و مکانی متفاوت، ساخت می یابند. به منظور کاربردی نمودن تئوری گیدنزدر ترویج کشاورزی، رهیافت های ترکیبی مانند رهیافت توسعه روستایی یکپارچه در فرآیند ترویج کشاورزی را می توانپیشنهاد نمود؛ به گونه ای که بر مبنای این رهیافت، توسعه واقعی تنها در سایه ی توجه همزمان به هر دو سطح خرد (مردمروستایی و کشاورزان، معادل عاملان در تئوری گیدنز) و سطح کلان (کارشناسان و مروجان دولتی، معادل ساختار در تئوریگیدنز) محقق خواهد گردید.

جامعه شناسی، تئوری گینز، ساخت یابی، توسعه روستایی، ترویج کشاورزی