فریبرز فاضلی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی نفت، دانشگاه تربیت مدرس
امیرحسین سعیدی دهاقانی - استادگروه مهندسی نفت دانشگاه تربیت مدرس

در طول فرآیند تولید نفت خام، از استخراج تا فرآوری، شرایط هیدرودینامیکی و نیز ترمودینامیکی تغییر میکند. این تغییرات در مواردی باعث بروز مشکلاتی در بخشهای مختلف صنایع نفتی از قبیل تولید، انتقال و ذخیره میشود. از جمله این مشکلات پدیده رسوب ترکیبات آلی سنگین است که عوامل بسیاری در این امر موثراند. به عنوان مثال میتوان از تغییر فشار، تغییر دما، تغییر رژیم جریان نام برد که هر کدام در مواقعی از اهمیت بیشتری نسبت به بقیه برخوردارند. بنابراین دانستن این که این ترکیبات سنگین تحت چه شرایطی رسوب میکنند بسیار مهم و حیاتی است. یکی از شناخته شده ترین و مهمترین این ترکیبات آسفالتین است. آسفالتین سنگین ترین و قطبی ترین جزء نفت خام است که در حالت معمول در نفت به شکل حل شده و پایدار وجود دارد. در صورت تغییر شرایط هیدرودینامیکی یا ترمودینامیکی حاکم، آسفالتین میتواند از نفت جدا شده و در مخزن، ستون چاه، نزدیکی دهانه ی چاه، خطوط انتقال نفت و یا تجهیزات سر چاهی رسوب نماید و شرایط تولید و پالایش نفت را چالش برانگیز کند. با توجه به بروز مشکلات زیاد در صورت رسوب آسفالتین، ضرورت بررسی راه هایی به منظور جلوگیری یا کاهش رسوب آسفالتین در مخزن اهمیت بیشتری می یابد. از روشهای مورد استفاده به منظور جلوگیری از رسوب آسفالتین میتوان به پیشبینی رسوب آسفالتین با استفاده از مدلهای پیش بینی کننده و طراحی فرایند عملیاتی کارآمد، و تزریق حلال و بازدارنده های آسفالتین اشاره نمود. تزریق بازدارنده ها برای کنترل رسوب آسفالتین از کارآمدترین روشهای موجود به شمار میرود.

آسفالتین، تزریق حلال، بازدارنده، نقطه شروع رسوب