عباس میرزاجانی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران.

دادرسی عادلانه عبارت است از حل وفصل اختلاف ها در یک مرجع قانونی، بیطرف، مستقل و با رعایت کلیه حقوق طرفین. به عبارت دیگر اصول و قواعد دادرسی عادلانه را باید در قوانین داخلی و اسناد بین المللی ازجمله منشور حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و دیگر اسناد بین المللی جستجو کرد. اصل برائت به عنوان بنیادیترین اصل، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها، اصل تساوی اشخاص در برابر قانون و اصل تساوی سلاحها از مهم ترین اصول دادرسی عادلانه میباشد. همچنین برای مرحله بازداشت موقت، حق داشتن مترجم، حق آگاهی از علل دستگیری، حق اعتراض به بازداشت، درخواست جبران خسارت ناشی از بازداشت درصورت عدم استحقاق و دیگر حقوق از الزام های رسیدگی در این مرحله میباشد و مهم ترین شروط دادرسی عادلانه در مرحله تحقیق های مقدماتی نیز تفهیم اتهام، حق بهرهمندی از وکیل و حق سکوت میباشد. در مرحله محاکمه ابتدا باید عدم جانبداری و بیطرفی، استقلال و عدم وابستگی، مستندبودن احکام، برابری بین اشخاص، ارائه ادله ازسوی طرفین، علنی بودن دادرسی، حق داشتن وکیل، حق حضور در دادگاه، حق پرسش از شهود، حق تجدیدنظر و سایر حقوق تضمین شود تا دادرسی عادلانه مطلوب تحقق یابد. قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ به منظور همسویی و هماهنگی با اسناد بین المللی و منطقهای در مقایسه با قانون آئین دادرسی کیفری سابق، پیشرفت های زیادی داشته است، هرچند هنوز هم نقص ها و خلا هایی در آن دیده می شود.

دادرسی عادلانه, قانون آئین دادرسی کیفری, اسناد بین المللی, حقوق طرفین