علی باغانی - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علیرضا حسنی - کارشناسی ارشد مدیریت مالی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

پیچیدگی مالیاتی افزایش هزینه­ های تمکین برای مودیان مالیاتی و افزایش هزینه­ های وصول مالیات برای دولت را باعث می­ شود. در این مقاله ضمن بیان مبانی نظری عوامل موثر بر پیچیدگی مالیات­ های مستقیم در ۴ گروه پیچیدگی اداری و اجرای قانونی، تمکین و سیاستی، به کمی­ سازی پیچیدگی­ مالیات ­های مستقیم پرداخته است. با استفاده از تکنیک دلفی­ و ضریب هماهنگی کندال­وی­ وزن عوامل موثر­ در پیچیدگی ­مالیات­ مستقیم رتبه­ بندی و احصاء گردیده، سپس­ با استفاده ­از تکنیک دلفی و داده­ ها ­و اطلاعات واقعی موجود در نظام مالیاتی، معیاری برای اندازه­ گیری پیچیدگی مالیات­ های مستقیم ارائه شده است. این معیار برای مودیان حقیقی ­و حقوقی ­در ­دو دوره ­مالیاتی­ مبتنی بر قوانین مالیات­ های مستقیم (اصلاحیه­ های ۱۳۶۶ و ۱۳۸۰) محاسبه گردیده است. برای بررسی فرضیه­ ها، آزمون­ های آماری t و میانگین دو جامعه ­مورد ­تحلیل قرار ­گرفته ­است. نتایج حاصل در سطح اطمینان ۹۵% نشان می­ دهد ­که پیچیدگی­ مالیات­ های ­مستقیم ­در ­دوره­ های مذکور با یکدیگر تفاوتی معنادار نداشته است. به عبارت دیگر، دوره مالیاتی مبتنی بر اصلاحیه قانون ۱۳۸۰­نسبت  اصلاحیه ۱۳۶۶ دارای درجه پیچیدگی بیشتری نیز می­ باشد و پیچیدگی مالیاتی اشخاص حقیقی­ در هر دو دوره بیشتر از اشخاص حقوقی مالیات مستقیم بوده است.

عوامل اداری و اجرا و تمکین, شاخص پیچیدگی مالیات های مستقیم, عوامل سیاستی و قانونی, قوانین مالیات مستقیم