پریسا جباری
هما سروش مهر
فاطمه جباری

اکوسیستمهای مرتعی به عنوان راهکاری مناسب و ارزان در منابع طبیعی جهت احیای اراضی تخریب یافته محسوب شده و در راستای اهداف توسعه پایدار اکوسیستم میباشند. تخریب پوشش گیاهی مراتع به خصوص در حوزه مشرف به سدها، منجر به فرسایش شدید سطح خاک و با انتقال رسوبات به پشت سدها موجب خسارتهای جبران ناپذیری میشود. حوزه سد شنجور در ناحیه شمالغربی کشور قرار دارد و بلندترین و پستترین نقطه منطقه به ترتیب با ارتفاع 2712 متر در بخش شمالی و 1801 متر در جنوب و جنوبغربی قرار دارد. در این حوزه پوشش گیاهی کلیماکس منطقه به شدت آسیب دیده و پوششهای نامرغوب و مهاجم جایگزین آن شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر، مکانیابی مناسبترین روشهای بیولوژیکی در منطقه مورد نظر جهت حفظ و بهرهبرداری بهینه از منابع موجود، نوع و برقراری تعادل اکولوژیکی بین عوامل تشکیلدهنده اکوسیستم مرتعی منطقه میباشد. عواملی همچون بهبود ترکیب گیاهی با بذرپاشی، بذرکاری، کپهکاری، کودپاشی، قرق طولانی مدت، بوتهکاری و نهالکاری، ازدیاد علوفه با تبدیل دیمزارهای کم بازده به مراتع دستکاشت و بهبود درآمد دامداران با بهرهبرداری از محصولات فرعی مورد بررسی قرار گرفت. برای ارائه مکانیابی بهتر نیاز به تهیه پلیگونهای اولیه میباشد. لایه پلیگونهای همگن اولیه از رویهماندازی لایههای مرتبط شامل شیب، تیپ گیاهی، اجزا واحد اراضی و کاربری اراضی در محیطArc GIS بدست آمده و با در نظر گرفتن نقشه پلیگونهای همگن، مساحت و برنامههای اصلاحی و مدیریتی مناسب برای حوزه پیشبینی گردید. نتایج حاصله نشان داد عواملی همچون بهبود ترکیب گیاهی با بذرکاری، کپهکاری و قرق طولانی مدت در زیرحوزههای پیشنهادی و بهبود درآمد دامداران با بهرهبرداری از محصولات فرعی، از جمله روشهای موثر در حفاظت مراتع میباشند.

مکانیابی، روشهای بیولوژیکی، مراتع، سد شنجور- همدان