مهناز فیروزی - Department of Geology, Bu-Ali Sina University, Hamadan, IRAN
محمدحسین قبادی - Department of Geology, Bu-Ali Sina University, Hamadan, IRAN
علی نورزاد - Faculty of Civil, Water and Environmental Engineering, Shahid Beheshti University, Tehran, IRAN
علی اصغر سپاهی گرو - Department of Geology, Bu-Ali Sina University, Hamadan, IRAN

آزادراه قزوین- رشت از مهم­ترین محورهای ارتباطی کشور در شمال ایران است. مسیر آزادراه از سازندهای مختلف با ویژگی­های زمین شناسی متفاوت عبور می­کند. شیب زیاد دامنه­ها و وجود چندین دسته درزه و گسل باعث شده تا در امتداد مسیر مذکور لغزش­های متعددی به وقوع پیوسته و یا در حال وقوع باشند. در این پژوهش، تحقیق جامع درباره پراکندگی زمین­لغزش­ها و انواع آن­ها در مسیر آزادراه انجام شده است. بدین­صورت که ضمن شناسایی زمین­لغزش­های رخ داده در منطقه، موقعیت آن­ها در نقشه زمین­شناسی ثبت و ارتباط آن­ها با سازندهای زمین­شناسی و ساختارهای تکتونیکی بررسی شده است. مناطق و واحدهای سنگی مستعد به وقوع زمین­لغزش با در نظر گرفتن تراکم سطحی زمین­لغزش­ها و درصد فراوانی آن­ها در هر واحد زمین­شناسی با بهره­گیری از نرم افزار ARC GIS ۱۰.۲ به ترتیب اهمیت مشخص شدند. نتایج تحقیق نشان می­دهد علیرغم ناهمگنی قابل توجه لیتولوژی، ویژگی­های زمین­شناسی مهندسی و ساختارهای تکتونیکی، شباهتی بین انواع لغزش­ها و پراکندگی آن­هاوجود دارد.در طول این مسیرچهار نوع لغزش شناسایی شده اند، که عبارتند از ۱. گسیختگی­های صفحه­ای، گوه­ای، واژگونی و سقوط، در سنگ­های مقاوم و نسبتا مقاوم آندزیت، تراکی آندزیت و بازالت­های متعلق به سازند کرج، آهک­های اوربیتولین­دار کرتاسه و کنگلومرای فجن. در سنگ­های ذکر شده چندین دسته درزه موجود بوده است که سطوح درزه­ها دارای هوازدگی متوسط تا شدید است. بازشدگی آن­ها بین ۱-۵/۰ میلی­متر است. مقاومت برشی درزه­ها نیز متوسط است که با توجه به جهت غالب درزه ها نسبت به رویه شیروانی نوع گسیختگی­ها تغییر کرده است. ۲. ریزش و پوشش سنگ­ریزه­ای در کلاهک سیلیسی و زمین­لغزش چرخشی در زون آرژیلیتی- سریسیتی واحد سنگ شناسی A، ۳. ریزش سنگ در سنگ­های متشکل از توف کربناتی و آندزیتی در واحد سنگ شناسی EV۲ متعلق به سازند کرج. بالا بودن سطح آب زیرزمینی در کیلومتر ۷۵۰+۸۰ مسیر آزادراه باعث کاهش مقاومت اشباع به­دلیل محتوی بالای اکسید آهن از قبیل گوتیت در سیمان توف­های آندزیتی شده است و ۴. جریان واریزه­ای و زمین­لغزش چرخشی در خاک های برجای سازند شمشک به­دلیل بافت لپیدوبلاستیک اسلیت­ها و استعداد فرسایش پذیری بالای آن­ها با توجه به آب و هوای مسیر در حد فاصل منجیل- رودبار.    

Qazvin-Rasht freeway, landslide, Karaj formation, Shemshak, ARC GIS.,  آزادراه قزوین- رشت, زمین­لغزش, سازند کرج, زون آرژیلیتی- سریسیتی, شمشک, بافت لپیدوبلاستیک, نرم افزارARC GIS ۱۰.۲