خلیل کهریزی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی

کاوه آهنگر، شخصیت معروف داستان های ملی و آغازگر قیام فریدون، به رغم حضور تقریبا گسترده اش در متون دوره اسلامی، در هیچ یک از متون ایرانی پیش از اسلام دیده نمی شود. همین مساله پژوهشگران را به کندوکاو درباره اصل و ریشه داستان او وادشته و تا کنون نظریات گوناگونی در این باره مطرح شده است. ما نیز در این مقاله کوشیده ایم، با جست وجویی کتابخانه ای و روشی توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی و نقد پژوهش های پیشین، با درنگی بر نام و کارکرد کاوه و متعلقات او در داستان فریدون، به انگاره ای دیگر درباره او دست یابیم. بر پایه جست وجوهای ما، کاوه می تواند نمودی دیگر از گاو باشد که نه تنها در داستان فریدون، بلکه از آغاز آفرینش در اسطوره های ایرانی نقش مهمی علیه اهریمن بر عهده دارد. پس از کشته شدن برمایه به دست ضحاک، که نمود گیتیک اهریمن است، گاو در قالب شخصیتی انسانی و با کمک آهن که ابزاری اورمزدی در برابر اهریمن است، به یاری فریدون می آید. نمودی دیگر از این حیوان اهریمن ستیز گرزه گاوسر است که مانند کاوه آمیخته ای از گاو و آهن است و فریدون با آن ضحاک را به بند می کشد.

داستان های ملی, شاهنامه, کاوه, گاو برمایه, گرزه گاوسر