رضا احمدی - استادیار گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک، اراک
کامیار حسن پور - دانشجوی کارشناسی مهندسی نقشه برداری، دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک، اراک

فتوگرامتری با پهپاد یک رویکرد سریع، دقیق و مقرون­به­صرفه برای بدست آوردن اطلاعات مکانی با تفکیک­پذیری بالاست. مراحل اصلی فرآیند، اخذ تصاویر دارای همپوشانی از هدف، تولید ابرنقطه سه­بعدی متراکم، مدل رقومی ارتفاعی و ارتوموزاییک از سطح محدوده و ارزیابی دقت آن­ها با استفاده از تعداد مشخصی نقطه کنترل زمینی می­باشد. در پژوهش حاضر به­منظور پایش، مدلسازی سه­بعدی و تعیین میزان ذخیره برداشت شده و باقیمانده معدن شن و ماسه قدس واقع در ناحیه لنجان اصفهان از فتوگرامتری با پهپاد استفاده شد. بر اساس وسعت و شکل محدوده، تعداد ۹ خط پرواز با فاصله حدودی ۳۷ متر از یکدیگر با ارتفاع پرواز ۱۱۴ متر طراحی و پیمایش شد. با پوشش طولی ۷۵ درصد و عرضی ۶۵ درصد برای تصاویر، تعداد کل عکس­های برداشت شده نیز ۲۲۵ عدد می­باشد. هم­چنین تعداد ۶ نقطه کنترلی (۵ نقطه کنترلی و ۱ نقطه چک) بطور پراکنده در سطح محدوده انتخاب شد که دامنه تغییرات خطا در این نقاط از ۵/۱- تا ۵/۱ میلی­متر و خطای کلی نقاط کنترل نیز حدود ۸/۶ میلی­متر، دقت مناسبی می­باشد. دقت کلی عملیات پیمایش محدوده بوسیله پهپاد از طریق مقایسه با نقطه چک زمینی توسط سامانه موقعیت­یاب مکانی سه­فرکانسه دقیق، مورد ارزیابی قرار گرفت که میزان خطای برداشت محدوده در سه راستای مختصاتی، بسیار ناچیز و کمتر از ۵ سانتی­متر است. در نهایت حجم ناحیه استخراج شده و ماده معدنی باقیمانده، تعیین گردید و از ضرب حجم در جرم مخصوص متوسط (gr/cm۳۴/۱)، میزان ماده معدنی برداشت شده ۴۳/۳۶۵۷ تن و ذخیره باقیمانده کانسار، ۵۵/۸۲۹۴۲ تن محاسبه شد.

پایش, مدلسازی سه بعدی و تعیین تغییرات ذخیره معادن؛ فتوگرامتری؛ پهپاد؛ معدن شن و ماسه قدس لنجان اصفهان