سید نعیم امامی - استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
حمیدرضا پیروان - دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، تهران، ایران

مارن ها یکی از عوامل اصلی رسوب زایی و متعاقب آن فرسایش خاک در حوزه های آبخیز بشمار می روند. تحقیقات نشان می دهد که بین میزان رسوب زایی مارن ها با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن­ها ارتباط معنی داری وجود دارد. با هدف تعیین گسترش سازندهای مارنی از یکسو و ارزیابی کمی تاثیر شاخص های مذکور در میزان رسوب زایی مارن های استان چهارمحال و بختیاری، تحقیق جامعی صورت پذیرفت. در این پژوهش، پس از شناسایی و تفکیک چینه شناسی  سازندهای مارنی استان و انجام نمونه برداری های سیستماتیک، آزمایش های کانی شناسی (XRD)، فیزیکی و شیمیایی لازم، انجام و نتایج با استفاده از روش های آماری تجزیه و تحلیل شدند. در ادامه، با استفاده از باران ساز قابل حمل در صحرا، میزان رسوب زایی هر یک از واحدهای چینه شناسی مارنی اندازه­گیری شد. مجموعا ۱۰۷۳.۹۵ کیلومتر مربع معادل ۶.۵ درصد از مساحت استان را واحدهای چینه شناختی مارنی اشغال کرده است. از دیدگاه رسوب زایی، سازند رازک با میانگین ۹۶.۳۴ گرم بر متر مربع در رتبه اول و سپس، سازندهای پابده، هرمز، میشان و گورپی به ترتیب با ۹۴.۴۱، ۸۱.۷، ۷۶.۱۷ و ۳۳ گرم بر متر مربع رسوب تولیدی در رتبه­های بعدی رسوب زایی قرار می گیرند. نتایج همبستگی بین بافت خاک و تولید رسوب حکایت از همبستگی مثبت معنی دار میزان سیلت، آهک فعال و سدیم تبادلی و همبستگی منفی معنی دار مقدار رس با رسوب زایی دارد. حضور کانی های رسی کائولینیت و ایلیت از عوامل تشدید رسوب زایی در سازندهای مارنی بشمار می روند.

تشکیلات مارنی, شبیه ساز باران, فرسایش خاک, کانی شناسی, ویژگی های ذاتی