سیدابراهیم هاشمی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
منوچهر حیدرپور - استاد گروه آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
بهروز مصطفی زاده فرد - استاد گروه آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

آبشویی نیترات از مزارع کشاورزی و وارد شدن آنها به آب­های سطحی یکی از بزرگترین معایب سیستم های زهکشی زیرزمینی می باشد. تلفات چنین نیتراتی باعث آلودگی آب های سطحی و آلودگی آب های زیرزمینی می شود و در نتیجه آن تخریب محیط زیست و از بین رفتن محیط زیست آبی، گیاهان، حیوانات و انسان ها می­شود. روش های مختلفی از قبیل فرآیند بیولوژیکی، فرآیند شیمیایی و فیزیکی به منظور حذف نیترات وجود دارد. در سال های اخیر نشان داده شده است که فرآیند حذف بیولوژیکی نیترات از نظر اقتصادی، قابلیت کاربرد و راندمان، مناسب­ترین روش می باشد. به علاوه، این روش یکی از مناسب ترین روش ها جهت حذف آلودگی نیترات در محیط های اشباع می باشد. از آنجائیکه بیشتر خاک های زیرسطحی با کمبود مواد کربنی مواجه می باشند، لذا بیشتر فرآیندهای میکروبی دنیتریفیکاسیون به منابع کربنی بیشتری جهت حذف نیترات نیاز دارند. در این مطالعه به منظور افزایش فرآیند بیولوژیکی در خاک از پوشال جو به عنوان ماده کربنی استفاده شد و تاثیر آن بر نیترات خروجی و آمونیوم مورد بررسی قرار گرفت.  در این مطالعه دو حالت قرارگیری این فیلتر زیستی در کنار لوله زهکش در آزمایشگاه شبیه­سازی شد و عملکرد آنها در حذف نیترات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که این دو حالت توانستند ۶۰ درصد از نیترات ورودی را حذف نمایند. همچنین این فیلترها پس از گذشت هشت هفته از شروع آزمایش توانستند بیش از ۸۵ درصد از نیترات ورودی به سیستم را حذف نمایند. همچنین نتایج نشان داد که افزودن این ماده کربنی به خاک باعث شد غلظت نیترات در پایان دوره مطالعه به کمتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای نیترات موجود در آب شرب که برابر با  ۴۵ میلی­گرم در لیتر است برسد.

پوشال جو, زهکش زیرزمینی, بیوفیلتر, نیترات, دنیتریفیکاسیون