ارزیابی کارایی مدل های سری زمانی در پیش بینی تبخیر از تشت در نمونه های اقلیمی استان هرمزگان

تبخیر یکی از مولفه های مهم و تاثیرگذار در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد و برآورد آن در اقلیم های مختلف، به عنوان یکی از مهمترین عوامل اثرگذار جوی، از اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی، تعیین الگوی کشت و مدیریت صحیح مخازن آبی برخوردار است. یکی از روش های بررسی تغییرات تبخیر و پیش بینی آن، مدل های سری زمانی با نام عمومی مدل های ARIMA می باشد. بدین منظور، جهت تعیین بهترین مدل پیش بینی تبخیر از تشت در استان هرمزگان، پس از تعیین اقلیم با روش دومارتن اصلاح شده، در هر نمونه اقلیمی یک ایستگاه تبخیرسنجی انتخاب و مقادیر نرمال استاندارد شده تبخیر از تشت (SPEI) محاسبه و عملکرد هریک از مدل های استوکاستیک در برآورد و تخمین مقادیر آتی سری زمانی ماهانه SPEI در دوره آماری ۱۳۵۴-۱۳۵۳ تا ۱۳۸۹-۱۳۸۸ طی ۱۲ ماه آتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در نمونه های اقلیمی استان هرمزگان مدل اتورگرسیو میانگین متحرک (ARMA) و اتورگرسیو (AR) بهترین عملکرد را داشته اند، به طوری که به ترتیب در اقلیم گرم و خشک،  فراگرم خشک و فراگرم فراخشک به ترتیب در یک ماه آینده دارای معیار ضریب تبیین (R) ۰.۸۳ ،۰.۷۱ و ۰.۷۰ و میزان ضرایب خطا (RMSE) به ترتیب ۰.۵۹، ۰.۸ و ۰.۸۸ است، به طوری که مدل AR در اقلیم گرم و خشک قادر است تا ۱۱ ماه بعد را به خوبی پیش بینی نماید. نتایج نشان دهنده کارایی مناسب تر مدل اتورگرسیو نسبت به مدل اتورگرسیو میانگین متحرک در برآورد ماهانه ی تبخیر از تشت در اقالیم مختلف در مناطق بیابانی ساحلی گرم و خشک است.

Keywords:

مدیریت منابع آب , نمونه های اقلیمی , مدل های استوکاستیک , مدل اتورگرسیو , ARIMA