تاثیر زمین لغزش ‎ها بر بار رسوبی رودخانه جاجرود

این تحقیق در حوزه آبخیز سد لتیان به منظور تعیین ارتباط بین زمین لغزش­ها و افزایش بار رسوبی رودخانه جاجرود انجام شده است. میزان رسوب­دهی شش زیرحوزه آبخیز بالادست سد لتیان به دو روش برآوردی و مشاهده­ای محاسبه شد. به کمک تصاویر ماهواره­ای ETM+ و Google Earth، موقعیت مکانی  بیش از ۱۵۰ لغزش­ به وقوع پیوسته  شناسایی و به نقشه درآمد. با مقایسه داده­های رسوب مشاهده­ای با داده­های برآورد مدل MPSIAC در دو زیرحوضه لواسانات و کند- افجه مشخص شد که  حوضه لواسانات کمتر از حوضه کند– افجه توان رسوبزایی دارد، ولی با این وجود، میزان رسوب مشاهده­ای حوضه لواسانات بر اساس تن در سال حدود دو برابر حوضه کند-افجه است و این در حالی است که مساحت لغزش در لواسانات ۱.۸ و در کند– افجه ۰.۷ مساحت کل حوضه است. بر اساس رسوب­دهی برآوردی به کمک مدل MPSIAC، متوسط وزنی تولید رسوب ویژه دو زیر حوضه کند– افجه با درصد مساحت لغزش ۰.۷ درصد و گرمابدر با درصد مساحت لغزش ۲.۴ درصد به ترتیب برابر با ۳۸۷.۰۲ و ۴۳۱.۳۹ مترمکعب بر کیلومتر مربع در سال است که بدین مفهوم است که با افزایش درصد نسبی مساحت زمین­لغزش ها از ۰.۷ به ۲.۴ درصد، حدود ۱۱.۵ درصد رسوب­دهی ویژه حوضه زیادتر شده است. بر اساس تحلیل داده­های ایستگاه هیدرومتری رودک در خروجی حوضه جاجرود، متوسط دبی رسوب رودخانه جاجرود در نه ماهه اول سال ۱۳۸۳ و قبل از رخدادهای زمین‎ لغزشی ناحیه حاجی­آباد ۶.۱۷ تن بر روز بوده که در نه ماهه بعد از زمین­لغزش به متوسط ۱۶.۹ تن بر روز افزایش یافته است. این مقدار معادل ۱۷۰ درصد افزایش بار رسوبی رودخانه در نه ماهه بعد  از رخدادهای مذکور است. نکته جالب توجه این است که این افزایش در حالی است که در این دوره حدود ۳۰ درصد حجم جریان کاهش داشته است و این به مفهوم آن است که افزایش بار رسوبی نه تنها ناشی از افزایش دبی جریان نبوده بلکه کاهش ۳۰ درصدی دبی جریان می­توانسته در کاهش بار رسوبی نیز تاثیرگذار بوده باشد، بنابراین با در نظر گرفتن مساحت ۲۰.۴۵ هکتار زمین لغزش های فوق­الذکر، هر هکتار زمین­لغزش،  موجب افزایش بیش از هشت درصد بار رسوبی رودخانه شده است.

Keywords:

تصاویر ماهواره ای , سد لتیان , لواسانات , منحنی سنجه دبی-رسوب , MPSIAC