عطا امینی - استادیار، بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج، ایران

در حوضه هایی که در اثر پیشی گرفتن مصارف آب از منابع آن، بحران کمبود آب رخ می دهد، متوازن نمودن این تراز منفی امری ضروری است. در چنین شرایطی، برای تامین منابع آب جدید، طرح های انتقال آب بین حوضه ای به بخشی از سیاست های مدیریتی در کشور تبدیل شده است. در این طرح ها، بعضا پتانسیل های حوضه مبدا و مقصد به درستی ارزیابی نمی شود. در این پژوهش، طرح انتقال آب بین حوضه ای از حوضه سیروان در استان کردستان به حوضه های سفیدرود و کرخه مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزیابی بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوضه و بر مبنای توانایی حوضه مبدا در تامین نیازهای فعلی و حفظ منابع آب برای توسعه آینده انجام شد. به این منظور، ضمن شناسایی مناطق مستعد، سناریوهای مختلفی برای توسعه کشاورزی و مصرف آب در حوضه سیروان تعریف شد. در تعیین سناریوهای توسعه کشاورزی معیارهای کمی با بیشترین اثرگذاری به صورت نقشه هایی در محیط GIS استخراج شد. همچنین، با تعیین نیاز خالص آبیاری محصولات به کمک نرم افزار CROPWAT، سناریوهایی نیز برای مصرف آب در بخش کشاورزی تعریف شد. نتایج نشان داد که حوضه سیروان با توجه به وضعیت منابع آب و خاک آن از پتانسیل توسعه کشاورزی مناسبی برخوردار است، به طوری که میزان آورد سالانه حوضه از نیاز آبی بخش کشاورزی آن در افق طرح، کمتر است. نتایج این پژوهش بیانگر لزوم توجه هرچه بیشتر به مدیریت یکپارچه منابع آب در مطالعات طرح های انتقال آب بین حوضه ای در کشور است.

توسعه کشاورزی, سناریوی مصرف, مدیریت یکپارچه, منابع آب