فاطمه محمدزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
محمدرضا اختصاصی - استاد، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
سید زین العابدین حسینی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

یکی از منابع مهم تامین آب در بیشتر نقاط ایران سفره های آب زیرزمینی است که در دهه های اخیر تحت تاثیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی قرار گرفته است. از جمله عوامل طبیعی می توان به جنس زمین و سازندهای زمین شناسی در هر منطقه اشاره کرد. در این پژوهش، بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی و ارتباط آن ها با سازندهای زمین شناسی مدنظر قرار گرفت. به این منظور، ابتدا با استفاده از نقشه زمین شناسی منطقه، سازندهای زمین شناسی استخراج شد. سپس، داده های کیفی ۷۶ چاه بهره برداری و سه چاه شاهد، به منظور تعیین تیپ آب منطقه وارد نرم افزار Chemistry شد. در ادامه سازندها با توجه به توان تولید تیپ آن ها و اثر انحلالی شان (کیفیت)، طبقه بندی شد؛ در مرحله بعد، بافرهایی به فواصل یک، سه، پنج، هفت و ۱۰ کیلومتری در اطراف چاه ها ایجاد و لایه های آن با نقشه های زمین شناسی قطع داده شد. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون t-test نشان داد که با احتمال ۹۵ درصد، در فواصل یک، سه، پنج و هفت کیلومتری از چاه ها، درصد تاثیر سازندها بر چاه های بهره برداری، معنی دار است، اما در فاصله ۱۰ کیلومتری و با افزایش فاصله، این تاثیر کمتر شده و تاثیر معنی داری به این دلیل وجود ندارد، اما تاثیر مجموع سازندهای غیرکواترنری بر چاه ها افزایش می یابد. نتایج حاصل از منطق بولین نیز نشان داد که سازند (Qt۲) در فواصل نزدیک به چاه ها بیشترین گسترش را دارند که شامل مخروط افکنه ها و رسوبات آبرفتی جوان است و محل اصلی تغذیه آبخوان ها می باشند. اما هرچه فاصله از چاه ها افزایش می یابد، تاثیر سازندهای غیرکواترنری از جمله آهک کرتاسه و سنگ های باتولیتی (آتشفشانی) که به ترتیب دارای توان تولید تیپ آبی کلروره و کربناته را دارند، افزوده می شود.

آبخوان, تیپ کلروره, سازند کواترنری, نرم افزار Chemistry, نقشه زمین شناسی