سحر امینی گوهرریزی - پژوهشگر کارشناسی ارشد معماری ،دانشکده معماری و شهرسازی ،دانشگاه آزاداسلامی واحدکرمان ، کرمان، ایران
علی یظهری کرمانی - مدرس گروه معماری ،دانشکده معماری وشهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، کرمان، ایران

بیان مساله: حیاط، در معماری ایرانی از گذشته تا به امروز نقش به سزایی رادر پیکره بندی فضاهای معماری ایفا می کند. در این بین چگونگی ترکیب فضاهای سر پوشیده با فضاهای باز یکی از نکات مهم در طراحی و ساخت فضاهای معماری می باشد. وجود حیاط در معماری ایرانی به خصوص مناطق کویری اهمیت فوق العاده ایی دارد. به گونه ایی که اکثر فضاهای معماری ناحیه کویر به حیاط مرکزی ختم می شوند. آرامگاه شاه نعمت الله ولی یکی از با شکوه ترین معماری آرامگاهی در ایران می باشد، که با داشتن چهار حیاط (صحن ) متعددشباهت ها وتفاوت های فضایی خاصی را از این نوع سازماندهی فضایی دارامی باشد،به گونه ایی که، آرامگاه را به صورت توده و فضا در معماری ایرانی به نمایش می گذارد.الگوی چیدمان فضایی آرامگاه شاه نعمت الله ولی در نوع خود بسیار منحصر به فرد می باشد. سوال تحقیق: ارتباط بین چیدمان فضایی آرامگاه شاه نعمت الله ولی با حیاط های مجموعه به چه صورت می باشد ؟ چه تاثیری نقش حیاط در پیکره بندی فضایی بنای آرامگاهی دارد ؟ هندسه حیاط در مجموعه آرامگاهی چه تاثیری بر دیدهای بصری به وجود می آورد ؟ اهداف تحقیق: پژوهش حاضر با هدف، بررسی نقش حیاط درچگونگی، سازماندهی فضایی معماری آرامگاهی با استفاده از تکنیک نحو فضا می پردازد تا بتوان به کمک این تکنیک، نحوه ی فضا سازی حیاط های مجموعه را مشخص کرد . روش تحقیق: پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و در تحلیل هر یک از حیاط های آرامگاه در ابتدا به ترسیم گراف های توجهی از نقاط مختلف حیاط و سپس با استفاده از نرم افزار Depthmapبه تحلیل هریک از شاخص های نحو فضا، در حیاط های مجموعه پرداخته شد. سپس پارامتری هایی چون عمق، اتصال، هم پیوندی ودسترسی فیزکی و بصری آرامگاه در نرم افزار Depthmapمورد بررسی قرارگرفته اند. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر نشان داد که، حیاط در ارتقا راندمان عملکردی فضاهای آرامگاهی تاثیر شگرفی خواهد داشت.لیکن هندسه شکل گیری حیاط و محل استقرار آن تا مقبره در هم پیوندی، ارتباط و عمق حیاط تاثیر به سزایی در پیکره بندی فضایی آرامگاه دارد وهندسه مناسب حیاط برای دست یابی به حوزه های مختلف فضایی، نقش موثری را ایفا می کند.

تحلیل, حیاط مرکزی, باغ مزار, نحو فضا, آرامگاه شاه نعمت الله ولی