سارا خلیلی خواه - پژوهشگر دکتری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
هما ایرانی بهبهانی - استاد گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
شادی عزیزی - استادیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
هاشم هاشم نژاد شیرازی - دانشیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

بیان مساله: در جامعه سرزندگی خلاق افراد منجر به ارتقای کیفیت زندگی فردی و اجتماعی می­ شود و توجه به این موضوع و راهکارهای آن از اهمیت بالایی برخوردار است. ادبیات پژوهش بیانگر آن است که فضا و محیط طبیعی و انسان­ ساز در ایجاد سرزندگی خلاق و کیفیت رشد کودکان موثر بوده است و همچنین ارتقا و غنی­ سازی این فضاها می­ تواند در رشد فردی، آموزش، تعامل اجتماعی و عملکرد آنان نیز موثر باشد و فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی به عنوان بستری مناسب، نقش مهمی در ارتقای سرزندگی خلاق آن ها به عهده دارد. در حالی که با توسعه روزافزون شهرهای بزرگ و کوچک، تمهیدات معمارانه در راستای تاثیر بر این امر مهم که بخش مهمی از زمان و محیط زندگی روزمره جوانان کشور  را در بر می­ گیرد، کم­رنگ می­ باشد. سوال تحقیق: تاثیرگذارترین عوامل بر فرآیند سرزندگی خلاق کودکان در مدارس ابتدایی کدام است؟ چه رابطه ­ای میان مفاهیم کالبدی فضاهای آموزشی مدارس با مولفه ­های ارتقای سرزندگی خلاق وجود دارد؟ اهداف تحقیق: هدف از این پژوهش تبیین معیارهایی در راستای ارتقای سرزندگی خلاق دانش ­آموزان در مدارس ابتدایی می ­باشد. روش تحقیق: در این پژوهش از روش تحقیق آمیخته (ترکیب کمی و کیفی) و روش پیمایش اکتشافی دلفی استفاده شده ­است. مرحله اول این پژوهش، مصاحبه باز پاسخ با متخصصین در حوزه سرزندگی خلاق را در بر می­ گیرد. سپس با کمک تکنیک کدگذاری باز و محوری و تشکیل جدول هدف-محتوی، پرسش نامه محقق­ ساخت شکل گرفت که طی دو مرحله توسط متخصصان تکمیل شده ­است. جامعه مورد مطالعه اکثریت متخصصین در رشته معماری و سایرین متخصصین شهرسازی و روان شناسی بوده و از طریق روش نمونه­ گیری شبکه ­ای(گلوله ­برفی) و حجم نمونه از طریق اشباع نظری که ۲۰ نفر را در بر می­ گیرد، به ­دست آمد. نتایج مستخرجه بر اساس تحلیل عاملQ  به ­دست آمده است. درنهایت تاثیرگذارترین عوامل بر فرآیند سرزندگی خلاق از هر یک از صفات فضایی مشخص شده است. مهم ­ترین یافته ­ها و نتیجه ­گیری تحقیق: نتایج این پژوهش بیان می ­کند که مفاهیم کالبدی-محیطی، ادراکی-تجربی، روانشناختی-ذهنی، اجتماعی و کارکردی محیط بر فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی تاثیرگذار می ­باشد و مولفه­ های مربوط به هر یک از این مفاهیم از نگاه متخصصان بیان شده است.

تبیین معیار, فضاهای آموزشی, مدارس, دوره ابتدایی, سرزندگی خلاق