عیسی اسفنجاری کناری - استادیار دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان.
آذر علیخانی - دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

صحه۱، فضای شهری اصیل و کانون جذاب فعالیت­های اجتماعی درون محله، یکی از عناصر سازمان فضایی و از واژگان شهرسازی کهن اصفهان بوده است که امروز به­طور کلی فراموش شده و توسط طراحان و برنامه­ریزان شهری نادیده گرفته شده و مدفون در لایه­های تاریخی است. این فضای باز عمومی، به واسطه مداخلات نسنجیده و فاقد پشتوانه علمی، رفته رفته رو­به نابودی گرائیده و درون بافت استحاله گردیده و بدین ترتیب، نقش تاریخی خود را به مثابه کانون تبلور حیات مدنی  از دست داده است. هدف از این مقاله، بازشناسی صحه­های تاریخی به ­قصد بازتعریف و تقویت نقش آن در ساختار شهر است. روش تحقیق مقاله حاضر مبتنی بر روش­های توصیفی-تحلیلی، مقایسه تطبیقی و تاریخی بنا شده است. روش کار این پژوهش بر پایه بررسی­های میدانی و جستجوی دگرگونی­های آن بر اساس مطالعه اسناد تصویری، تحلیل مورفولوژیک و همچنین مطالعات اسناد و مدارک مستند کتابخانه­ای، کتیبه­های تاریخی منصوب در بناهای تاریخی و تاریخ شفاهی برگرفته از مصاحبه با ساکنین قدیمی و بومی بافت استوار شده است. نتایج حاصل از این پژوهش ضمن بازشناسی و باز­خوانی نقش و اهمیت این فضای شهری، نشان می­دهد که صحه، فضای باز سرگشاده، انعطاف پذیر و انطباق­پذیر در گذر زمان، با گستره­ای از نقش­ها و عملکردهای متنوع، پدیده­ای پویا و زنده در طول تاریخ بوده، هر چند که دگرگونی­های نیم قرن اخیر مقدمات نابودی و محو شدن آن­ها را فراهم ساخته است.

صحه, فضای باز شهری, شهر تاریخی, بازشناسی, اصفهان