معصومه زمانی سعدآبادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه هنر اسلامی تبریز،
فرنوش شمیلی - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

هنر و صنعت شیشه از دیرباز مورد توجه بشر بوده و هنرمندان شیشه گر از این ماده در ساخت انواع آثار با فرم های متنوع بهره برده اند. مرکب دانها به عنوان یکی از ظروف کاربردی در تمامی ادوار مورد استفاده قرار گرفته است. در میان این نوع آثاری که با مواد مختلف ساخته شده اند، مرکب دانه ای شیشه ای نیز از قرنهای ۳-۶ ه.ق در سرزمین ایران بر جای مانده است. با توجه به اینکه مطالعات در حوزه شیشه گری کمتر مورد توجه واقع شده تحقیق در رابطه با آثار شیشه ای جهت پیشبرد دانش این هنر ضروری است. بنابراین هدف این پژوهش شناسایی و مطالعه ریخت شناسانه، تعیین و تبیین عناصر ثابت و متغیر مرکب دانهای شیشه ای است. بدین ترتیب در پی پاسخ به این سوال که مرکب دان های شیشه ای ایران به لحاظ ریخت شناسانه دارای چه ویژگیهای بصری هستند؟ نمونه مرکب دانه ای شیشه ای متعلق به قرنهای ۳-۶ ه.ق مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. روش این تحقیق توصیفی -تحلیلی بوده و اطالعات به شیوه کتابخانهای گردآوری شده است. نتایج نشان میدهد بدنه و دهانه عناصر ثابت مرکب دانهای شیشه ای بوده و لبه، حلقه های روی بدنه، پایه، تزیینات و نقوش جزو عناصر متغیر این آثار است.

ریخت شناسی، عناصر ثابت و متغیر، هنر شیشهگری ایران، مرکب دانهای شیشه ای.