مریم باباخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه غیاث الدین جمشید کاشانی، قزوین، ایران
رضا محبی - استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشکده عمران و مکانیک، دانشگاه غیاث الدین جمشید کاشانی، قزوین، ایران

مسکن از جمله ابتدایی ترین و با اهمیت ترین نیازهای انسان است که می بایست مامنی برای آرامش و آسایش ساکنین، فراتر ازصرفا یک سرپناه فراهم آورد. امروزه در ایران نگرش کمی نسبت به این امر مهم، سبب ایجاد بناهایی بدون طرح و برنامه ریزی و فاقد اصول لازم طراحی سکونتگاه هایی با کیفیت مطلوب و پاسخگو به ابعاد معنوی وجود انسان شده است. از جمله مواردی که در ساخت خانه های معاصر، مورد بی توجهی واقع شده، نقش و جایگاه سینومرفی فضایی در نواحی مسکونی است. از آنجا که خانه تصویرگر اصلی عرصه خصوصی انسانها و در تقابل با آن، محیط عمومی فضایی متعلق به همگان است، ضرورت وجود بر رفتار محیط و رفتار انسان به عنوان مرز میان محیط خصوصی و عمومی و در نقش پیوند دهنده محیط درون و بیرون خانه آشکار میشود. در این پژوهش در ابتدا به تحقیق پیرامون سینومرفی فضایی پرداخته و در ادامه با مقایسه نقش آن در مسکن سنتی و معاصر ایران با ذکر چند نمونه به پیامدهای حذف سینومرفی فضایی بر روی زندگی انسانها اشاره شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که در معماری خانه های سنتی ایران از جمله خانه مقدم، به واسطه تعریف صحیح سینومرفی فضایی پیوستگی فضایی میان بیرون و درون شکل گرفته است. در خانه های معاصر این سینومرفی فضایی تعریف مشخصی نداشته و اهمیت فضایی، معنایی و کارکردی آن نادیده گرفته شده است. این رویداد منجر به از بین رفتن عوامل انسانی- محیطی همچون محرمیت، هویت، امنیت، قلمرو و رضایت ساکنین و همچنین کاهش تعامل اجتماعی میان همسایگان و ایجاد ناهنجاری های اجتماعی در اکثر محیط های مسکونی معاصر شده است.

سینومرفی فضایی، روانشناسی محیط، خانه تاریخی مقدم