صابر شیبانی اصل - دکترای اقتصاد، پسادکترای اکچوئری، عضو هیئت علمی و رئیس انجمن علمی محاسبات بیمه و مالی ایران

در نیم قرن اخیر طرح های مستمری که در متون مختلف و به دلایل متفاوت با عناوین صندوق های بازنشستگی یا بیمه های اجتماعی از آنها یاد می شود در بسیاری از کشورهای جهان با چالش های پیچیده ای روبرو بوده اند. ارزیابی علل بروز این چالش ها در کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که چدیده پیری جمعیت در این کشورها عامل اصلی افزایش مصارف طرح های مستمری بوده است. مشاهدات نشان می دهد در کشورهای در حال توسعه مانند ایران که هنوز جمعیت جوانتری دارند مهمترین چالش ها را می توان در عوامل مدیریتی و نهادی مانند فقدان رگولاتور حرفه ای، تخصصی و مستقل برای راهبری و نظارت تخصیصی بر نظام مستمری، نظام سیاست گذاری غیر کارشناسی، فقدان شناخت از مکانیسم های بیمه ای و ارزیابی های اکچوئری، ناکارآمدی مدیریت اجرایی و سرمایه گذاری، فقدان سیستم انگیزشی و کنترل مستقل، انحصار دولتی در اداره طرح ها، فساد و دست اندازی دولت به ذخایر صندوق ها شناسایی کرد. این مقاله ضمن واکاوی علل بروز بحران مالی در طرح های مستمری بزرگ در ایران بر پایه تحقیقات انجام شده به تاثیر پاندمی کووید ۱۹ بر این طرح ها می پردازد. همچنین، با تجمیع علل این دو بحران درس های آموخته شده برای گذار از بحران و دستیابی به نظام کارآمد طرح های مستمری با پایدار مالی بلند مدت را ارائه می کند. فرصت ها و چالش های ورود بیمه های بازرگانی به طرح های مستمری نیز به مثابه بخشی از راه حل ها مورد مداقه قرار می گیرد.

طرح های مستمری، سیتسم های DB، سیستم های DC، پایداری مالی، اصلاحات پارامتری، اصلاحات سیستمی، اصلاحات ساختاری