حمیدرضا نبی الهی - دانشجوی کارشناسی مهندسی پزشکی موسسه آموزش عالی زند شیراز
سیده لیلا مرتضوی فر - هیات علمی گروه کامپیوتر موسسه آموزش عالی زند شیراز
علی قرمزیان - دانشجوی دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی دانشگاه شهید بهشتی تهران

جراحی رباتیک تکنولوژی جدیدی است که وعده های فراوانی را به دنیای پزشکی می دهد. جراحی رباتیک ، وعده ی آمدن انقلابی در عرصه پزشکی را می دهد و یکی از موضوعاتی است که امروزه در زمینه جراحی بسیار درباره آن صحبت می شود.با توجه به این موضوع ، تولید ربات های جراح به شدت توسط تولید کنندگان تجاری پیگیری می شود. با اضافه شدن ابزارهای کمکی بیشتر اطلاعات بیشتری در اختیار جراح قرار می گیرد بدین جهت استفاده از ربات ها هنگام جراحی موجب افزایش دقت جراح حین عمل می شود. ربات ها قادرند بدون لرزش و با دقت بالا برش های موردنظر جراح را ایجاد کنند.از جهتی دیگر استفاده از این ربات ها موجب صرفه جویی در وقت می شود. جراحی رباتیک عمدتا جراحی با حداقل تهاجم را ممکن می سازند. از مزایای این روش برای بیمار می توان به کاهش دردهای بعد از عمل ، اسکار کمتر ، خونریزی کمتر و خطر کمتر عفونت و همچنین کوتاهی دوره بستری در بیمارستان و تسریع دوره بهبودی و بازگشت سریع تر به فعالیت روزمره اشاره کرد.جراحی رباتیک به منظور غلبه بر محدودیت روش های جراحی حداقل تهاجمی که از قبل وجود دارند و افزایش توانایی های جراحانی که جراحی باز انجام می دهند ، توسعه داده شده است. در صورت عمل جراحی به وسیله ربات ، به جای جابجایی مستقیم وسایل ، جراح یکی از دو روش را برای کنترل ابزار استفاده می کند.-۱کنترل از راه دور مستقیم -۲ کنترل از راه دور غیرمستقیم و از طریق کامپیوترکنترل از راه دور یک کنترلر است که به جراح اجازه می دهد تا حرکات دست خود را برای عمل جراحی بر روی بیمار انجام دهد.حرکات دست جراح به روش مستقیم یا غیرمستقیم به بازوهای رباتیک منتقل می شود.این حرکات با استفاده از قسمت انتهایی بازو و گیره ها برای عمل جراحی واقعی و بر روی بیمار انجام می گیرند.در سیستم های کنترل کامپیوتری ، جراح از یک رایانه برای کنترل بازوهای رباتیک و پایانه های انتهایی اش استفاده می کند.یکی از مزیت های استفاده از روش کامپیوتری این است که در موقعیت ارگونومیک قرار می گیرد و با راحتی بیشتر عمل جراحی در اتاق عمل را انجام می دهد. همچنین می توان امید داشت که با پیشرفت تکنولوژی جراح خارج از اتاق عمل و در هر نقطه از جهان جراحی از راه دور انجام دهد.جراحی رباتیک نوعی لاپاراسکوپی می باشد که روشی نسبتا کم تهاجمی است. لاپاراسکوپی با استفاده از برشی بسیار کوچک روی شکم انجاممی شود.با استفاده از این برش ابزاری به نام لاپاراسکوپ که به نور و دوربین مجهز است وارد بدن می گردد و سایر ابزارهای جراحی توسط برش کوچک دیگری که در پایین تر ایجاد می گردد وارد بدن می شود سپس با استفاده از دستگاه لاپاراسکوپ داخل شکم و لگن به منظور انجام جراحی مشاهده می شود.در لاپاراسکوپی سنتی جراح این ابزارها را نگاه داشته و مستقیما انها را از طریق برش یا برش های ایجاد شده وارد می کند. این ابزارها می توانند به جلو و عقب حرکت کرده و باز یا بسته شوند. در جراحی رباتیک همان برش ها ایجاد شده و ابزارها درمحل قرار می گیرند اما در جراحی رباتیک ابزارها معولا توسط بازوی رباتیک نگاه داشته می شوند. در جراحی رباتیک جراح می تواند بازوهای رباتیک را کنترل کند. بازوهای رباتیک و ابزارها با استفاده از یک مرکز کنترل و یا کنسولی که دور از بیمار قرار دارد کنترل می شود.جراحی رباتیک در مقایسه با لاپاراسکوپی سنتی انجام این جراحی چندین مزیت به دنبال دارد ، نخست آنکه در همه کنسول ها از دوربین هایی با کیفیت بالا استفاده می شود بنابراین دید جراح از داخل شکم واضح تر می باشد. همچنین درک جراح نیز در طول جراحی رباتیک بهتر می باشد. زیرا در مقایسه با لاپاراسکوپی معمولی دید سه بعدی خواهد داشت. کنترل ابزارها در جراحی رباتیک بهتر از جراحی لاپاراسکوپی معمولی می باشد زیرا ابزارها در جراحی رباتیک در هر جهتی که دست جراح حرکت می کند قادر به حرکت خواهد بود. این بدان معنی است که کنترل بهتر ، حرکات دقیق تر و سرعت مناسب حرکات در جراحی رباتیک امکان مناسبی را فراهم می کند.در سال ۷۲۰۱ استفاده از جراحی با کمک ربات نسبت به جراحی لاپاراسکوپی در روش های جراحی عمومی رایج ۱۰ تا ۴۰ برابر رشدکرده است.جراحی رباتیک در مقایسه با لاپاراتومی کم تهاجمی تر می باشد. در طول جراحی رباتیک برش های کوچکی ایجاد می شود که ظرف یک تا دوهفته بعد بهبود می یابد اما جراحت ناشی از برش های بزرگ لاپاراتومی برای بهبود به ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز خواهد داشت. لازم به ذکراست دید سه بعدی دراین جراحی درک مناسبی را از تمامی ارگانهای لگنی برای متخصص جراح فراهم می کند و در نتیجه دید جراح در مقایسه بالاپاراتومی بسیاز بیشتر است.در جراحی رباتیک متخصص جراح احساس لمس کمتری از بافت ها دارد . زمانی که از چند بازوی رباتیک استفاده شود در آن صورت حرکات می تواند محدود شود. از آنجایی که جراح باید بازوهای رباتیک را کنترل کند، موقعیت کمتری برای استفاده از دستیار جراح در طول جراحی وجود دارد. همچنین زمان انجام جراحی رباتیک ممکن است کمی طولانی تر از لاپاراسکوپی معمولی با لاپاراتومی باشد. افزایش زمان جراحی بهمعنی افزایش زمان بیهوشی خواهد بود و این مورد عوارضی را برای بیمار به دنبال دارد.