علی اصغر حمزه گودرزی - مدرس، دانشگاه تهران و خواجه نصیر
گوهر غلامعلی شکراله زاده اعرابی - فارغ التحصیل ارشد ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شمال

در دوران سنتی هنرمند مسلمان دست به آفرینش فضایی می زد که با روح و جان او سازگاری داشت و بنابراین به بهترین شکل در مسکن او که محل آرامش وسکون بود تبلور می یافت در حقیقت معماری سنتی با بهره یگری از هویت دینی – ایمانی که محدود به زمان و مکان خاصی نبود، فضایی را خلق می کرد که بازتاب را براساس نیازهای خویش بود و به نیازهای درونی افرادی که در آنجا زندگی می کردند، توجه می کردند دین رفتار انسان را براساس نیازهای فیزیکی و فطری او تحت تاثیر قرارمی دهدو بنابراین بر جسم و روح مسکن او هم تاثیرگذار است لذا این مسکن در کالبد و مفهوم و محتوا باید دارای ویژگی های هماهنگ با ویژگی های فطری انسان باشد تا بتواند او را به آرامش قلبی برساند که این ویژگی های فطری برای انسان مسلمان، همان اصول و ابعاد مطرح در دین اسلام می باشد. هدف مقاله حاضر مسکن در کلام قرآن و اندیشه تمدن ها با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعه اسنادی می باشد. نتایج نشان می دهد پس از ظهور دین اسلام در ایران و سپس رسمی شدن مذهب تشیع در دوران صفوی، هنر و معماری ایرانی دستخوش تغییراتی شد که این تغییرات ابتدا در مساجد و به تدریج در مسکن سنتی (که محل آرامش و سکون افراد بود) بروز کرد. در حقیقت معماری سنتی، با بهره گیری از هویت شیعی که به زمان و مکان خاصی محدود نبود، فضایی را خلق میکرد که بازتاب اندیشه های دینی خویش بود و به نیازهای درونی افرادی توجه میکرد که در آنجا زندگی میکردند. لذا مسکن سنتی از دو جنبه کالبدی و مفهومی قابل بررسی است؛ از بعد کالبدی، یک سرپناه است و نیازهای اولیه انسان معنوی را باید در سایه دین و مذهب برآورده سازد.

مسکن، کلام قرآن، اندیشه، تمدن ها