وحید طالبی نیاری - دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی (دانشگاه گیلان)
حمید عباداللهی - عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان
فردین علیخواه - عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان

این پژوهش با استفاده از »نظریه کنش ارتباطی« هابرماس و تفکیکی که وی بین »سیستم« و »زیست جهان« و کنش های مرتبط با هر یک از آنها، یعنی »کنش استراتژیک« و »کنش ارتباطی« می گذارد، گفتمان هویت» طلبی آذربایجانی« در ایران را مورد مطالعه قرار می دهد، گفتمان هایی که ادعای دفاع از زیست جهان قومی شان در برابر کنش های استراتژیک را دارند، تا به چگونگی استفاده ی این گفتمان از »کنش ارتباطی«در رابطه با مخاطبانش پی ببرد. برای بررسی متن های مورد نظر نیز از »تحلیل گفتمان انتقادی« نورمن فرکلاف استفاده شده است. متن های مورد نظرمان را از بین نوشته های دانشجویان هامی این گفتمان در فضای مجازی، به عنوان شکافی بین سیستم و زیست جهان که هسته ی مقاومت طبق نظر هابرماس میتواند در آنها رشد کنند، انتخاب شده است. تفسیر و تبیین هر متن معلوم شد که متن ها به خاطر آنکه تفسیرهایی متفاوت از تفسیر ساختارهای و نهادهای سیستماتیک از وقایع جهان پیرامون شان داشتند، و برای جلوگیری از اصطکاک با آنها خود را در زیر پوسته ی استعاره ها پنهان می کردند، که حاکی از فراگیری و تسلط ساختارهای سیستماتیک در جامعه بود و توانایی ناامید کننده ی گفتمان هایی از این دست برای استفاده از کنش ارتباطی به عنوانی راهی برای محافظت از زیست جهانشان حتی در داخل شکاف هایی که ظاهرا تسلط بر آنها کم است. ویژگی های یاد شده نشانه هایی هستند از حرکت های تدافعی در مقابل سیستم ها و نه حرکت هایی رو به جلو که هابرماس نیز آنها را به عنوان جریان هایی که می توانند از تسلط سیستم ها بکاهند معرفی کرده بود. آنچه در نهایت می شود نتیجه گرفت این است که امید اندکی برای کنش ارتباطی به عنوان راهی برای کنترل سیستم از سوی زیست جهان در داخل گفتمان ها و جامعه مانندمورد تحلیل و باقی می ماند.

زیست جهان، سیستم، کنش ارتباطی، هویت طلبی، فضای مجازی.