معین معصومی - دانشجوی کارشناسی ارشدگروه مهندسی آبیاری و آبادانی،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران،کرج، ایران.
مسعود پورغلام آمیجی - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آبیاری و آبادانی،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران،کرج، ایران
مسعود پارسی نژاد - دانشیارگروه مهندسی آبیاری و آبادانی،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران،کرج، ایران.

بسیاری از اراضی شالیزاری نواحی ساحلی دارای منابع آب کافی هستند اما به دلیل مجاورت با دریای خزر و پیشروی آب شور، این اراضی مشکلات شوری آب زیرزمینی و کم عمق داشته و امکان کشت هر محصولی در آن وجود ندارد. در نتیجه، با توجه به شرایط خاص اراضی شالیزاری و محصول استراتژیک برنج، این مطالعه انجام شد. در این پژوهش از مدل Drainmod-S برای تغییرات غلظت نمک در خاک و اثر زهکشی زیرزمینی بر میزان آبشویی در یک مدل فیزیکی (لایسیمتر بزرگ) استفاده شد. برای اندازهگیری شوری محلول خاک، عصاره گیر خاک در اعماق ۴۰، ۵۰ و ۷۰ سانتیمتری خاک در فاصله ۳۵ سانتیمتراز زهکش نصب شد. در این مطالعه، سه سناریو شامل بررسی پروفیل شوری تحت شرایط متعارف (زهکشی میان فصل و پایان فصل)، بررسی پروفیل شوری خاک تحت شرایط مختلف زهکشی و اعمال سناریوی قبل با آب آبیاری شورتر اعمال شد که سناریوی دوم و سوم در چهار مرحله زهکشی بین نشاء و میان فصل (روز ۱۵ تا (۲۰، زهکشی میان فصل (روز ۳۵ تا (۴۰، زهکشی بین میان فصل و پایانفصل (روز ۵۵ تا (۶۰ و زهکشی پایان فصل (روز ۷۵ تا (۸۰ انجام شد. نتایج نشان داد که پس از شبیه سازی غلظت کل املاح نسبت به زمان در عمق ۴۰ سانتیمتری و مقایسه با مقادیر اندازه گیری شده، مقدار پارامتر ضریب تبیین (R۲) برابر با ۰/۷۷ به دست آمد که حاکی از شبیه سازی قابل قبول مدل Drainmod-S میباشد. این پارامتر برای شبیه سازی غلظت املاح در عمق ۵۰ و ۷۰ سانتیمتر خاک نیز به ترتیب برابر با ۰/۷۶ و ۰/۷۵ به دست آمد. مقدار پارامتر میانگین خطای مطلق (MAE) نیز بسیار ناچیز بود. بعد از واسنجی مدل، شبیه سازی غلظت املاح برای سناریوی دوم و سوم نیز اجرا شد. نتایج سناریوی دوم و سوم نیز نشان داد که درصد آبشویی در هر دو سناریو تقربای مشابه و به اندازه ۲۰ درصد بوده اما کارایی آبشویی در سناریو سوم بیشتر به دست آمد زیرا شوری آب و سپس خاک در سناریو سوم بالاتر بوده (بیش از دو برابر سناریو دوم) و با اولین زهکشی، میزان کاهش املاح قابل توجه بوده است. در مجموع نتایج حاصل از مدل رایانه ای Drainmod-S در شرایط زهکشی زیرزمینی و اعمال چهار دوره زهکشی، قابل قبول بوده است.

نوسانات شوری خاک، اصلاح اراضی، محیطزیست، Drainmod-S، اراضی شالیزاری، آب نامتعارف