محدثه شمس الدین سعید - استادیار، گروه تولیدات گیاهی مرکز آموزش عالی کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان
فاطمه هدایتی - دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته گیاهان دارویی، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان

درسال های اخیر، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی مسئله خشکسالی می باشد. براین اساس از رایجترین تغییرات الگوی کشت گرایش به کشت زعفران است که می تواند اثرات متنوعی از جنبه هایاقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را به دنبال داشته باشد. در این راستا این مطالعه به بررسی لزوم تغییر الگوی کشتمناسب می پردازد. نتایج بررسی ها نشان میدهد که با وجود تسلط کشت گندم بر بیش از ۵۰ درصد سطح زیر کشتمحصولات زراعی، گرایش به کاشت محصولاتی همچون ذرت دانه ای، دانه های روغنی و برخی اقلام پر مصرف حبوبات وصیفی جات وجود داشته است، به گونه ای که هم اثر جایگزینی و هم اثر افزایشی در تغییر الگوی کشت موثر بوده است. بهطور مشخص ۵۸.۷ درصد تغییرات سطح زیر کشت ناشی از اثر افزایشی و ۴۱.۳ درصد تغییرات ناشی از اثر جایگزینی بودهاست. در پژوهش های مختلفی میزان تمایل کشاورزان به تغییر الگوی کشت به سمت زراعت زعفران مورد بررسی قرارگرفت ونتایج نشان داد از ۸۸ درصد مناطق دارای شرایط اکولوژیکی مساعد، ۸۷ درصد مناطق زراعی، کشت زعفران را در زراعتخود وارد نموده اند و تنها یک درصد از مناطق تمایلی به زراعت زعفران نداشتند. الگوی کشت به عنوان یکی از عواملتاثیرگذار در رشد و توسعه بخش کشاورزی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه که با افزایش جمعیت، رشد تقاضا و بهبودنسبی سطح زندگی مردم روبه رو هستند؛ دارای اهمیت خاصی است. زعفران (.Crocus sativus L) گیاهی چند ساله است که اساس ا در نواحی خشک و نیمه خشک کشور رویش دارد . علیرغم سازگاری زعفران به این نواحی، ارزیابی روند تغییراتسطح زیر کشت زعفران در طی ۹۳ سال اخیر نشان میدهد که کشت این محصول افزایش قابل توجهی یافته است؛ به طوریکه زعفران هم اکنون در ۷۴ استان کشور کشت میشود. نتایج تحقیقات نشان میدهد که عوامل جغرافیایی و جاذبه های بازارمصرف، مهم ترین فاکتورهای گسترش الگوی کشت زعفران در منطقه بوده است. زعفران جزء محصولات صادراتی با ارزشاست که در برخی نقاط کشور کشت می شود ارزش اقتصادی فراوان زعفران در بازارهای جهانی و اشتغال و درامد مناسبی که پرورش این گیاه به دنبال دارد بازده اقتصادی قابل توجهی برای این محصول ایجاد کرده است.

مدیریت آبیاری، تولید زعفران، خشکسالی، منابع پایدار