شیما عطار
فائزه ناطقی
نصراله عرفانی

زمینه: به دلیل نقش محوری کتاب­های درسی در پرورش شخصیت دانش­ آموزان، محتوای آنان نیازمند ارزیابی است. لذا هدف پژوهش فعلی، ارزشیابی محتوای کتاب­های درسی مطالعات اجتماعی بر پایه رویکرد تربیت­ منش است.  روش: روش تحقیق حاضر آمیخته است که با ترکیبی از روش­های مطالعات اسنادی، دلفی فازی و تحلیل محتوا صورت گرفت. جامعه تحقیق شامل متون مرتبط با موضوع تحقیق بود. جامعه آماری را علاوه بر کتاب­های درسی مطالعات اجتماعی دوره متوسطه، اساتید شاغل در دانشگاه­های استان­ همدان در رشته­ های الهیات، علوم­تربیتی و روانشناسی تشکیل داد که ۴۰ نفر از آن­ها به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. کلیه محتوای کتاب­های مذکور به روش تمام شماری بررسی گردید. روش نمونه­ گیری از جامعه تحقیق، در دسترس بود که تا رسیدن به حد اشباع نظری ادامه داشت. از فیش، پرسشنامه محقق ساخته و چک لیست محقق ساخته تحلیل محتوا برای جمع­ آوری داده­ ها و از روش­­­ آنتروپی شانون برای تجزیه و تحلیل داده­ ها استفاده شد. یافته­ ها: یافته ­ها حاکی است که خبرگان درباره ۹ مولفه از­ رویکرد تربی ت­منش به وحدت نظر رسیده ­اند و میزان توجه به مولفه­ های رویکرد تربیت­ منش در محتوای کتاب­های مطالعات اجتماعی از توزیع نرمالی برخوردار نیست، بلکه به صورت نامتعادل است. نتیجه­ گیری: بازنگری در کتاب­های مطالعات اجتماعی بر اساس مولفه­ های رویکرد تربیت­ منش ضروری است؛ زیرا برخی از مولفه ­های رویکرد مذکور که می ­توانستند نقش عمده ­ای در پرورش منش دانش­ آموزان در راستای اکتساب عادات اخلاقی خوب، تمرین رفتار اخلاقی و درک ارزش­های اخلاقی و عمل بر مبنای آن داشته باشند، در محتوای کتاب­های نامبرده مغفول مانده­ اند و برخی دیگر نیز مورد کم­ توجهی قرار گرفته ­ا ند.

Ethics, Moral education, Character education approach, Social studies textbooks, اخلاق, تربیت اخلاقی, رویکرد تربیت منش, کتاب های درسی, مطالعات اجتماعی