ارزیابی شناخت دانشجویان از مفهوم علم و کاوشگری علمی و رابطه ی آن با درک یک مفهوم فیزیکی (جرم)

پیشینه و اهداف: نگاه تک بعدی  به علم اعتبار اعتبار کافی ندارد زیرا علم ماهیت بین رشته ای و چندین بعدی دارد. علم به عنوان تلاش انسانی برای توضیح پدیده های طبیعی است که نیاز به دانش بین رشته ای دارد. تلاش افراد از تمامی فرهنگ ها و شاخه های علوم دانش و معرفت علمی را به وجود می آورد این دانش مبتنی بر شواهد تجربی، استدلال عقلانی و شک گرایی است و در عین بادوام بودن، گذرا و موقتی بودن علم را نیز داراست. امروزه بحث و گفتگو پیرامون علم و چگونگی عملکرد آن باعث ظهور مباحثی چون «ماهیت علم» شده است. ماهیت علم فصل مشترک فلسفه، تاریخ، جامعه شناسی و روان شناسی علم است که به پرسش هایی از قبیل علم چیست و چگونه کار می کند؟ دانشمندان به عنوان یک گروه اجتماعی چگونه فعالیت می کنند و چگونه جامعه و علم تاثیر متقابل دارند، پاسخ می دهد. در این حوزه مولفه های مختلفی مانند مشاهده و استنباط، گذرا و موقتی بودن، تخیل و خلاقیت، جامعه و فرهنگ، قوانین و نظریه ها در علم و روش های علمی چندگانه مورد بررسی قرار می گیرند که از آنها با عنوان «مولفه های ماهیت علم» یاد می شود. در این پژوهش، در یک طرح توصیفی- پیمایشی و با رویکرد کمی، درک دانشجویان فیزیک از علم و کاوشگری علمی مورد سنجش قرار گرفت. روش ها: جامعه ی متشکل از دانشجویان سال دوم و سوم کارشناسی فیزیک دانشگاه های شهر تهران و اصفهان در نظر گرفته شد. نمونه ی آماری شامل ۴ کلاس از دو دانشگاه در دسترس بود. پرسشنامه بین الملی " درک دانشجویان از علم و کاوشگری علمی" در اختیار دانشجویان قرار گرفت. داده ها با آزمون تی-تک نمونه ای و ضریب همبستگی بررسی گردید. یافته ها:نتایج نشان دادکه دانشجویان مورد سنجش، درک ناقصی از مولفه های ماهیت علم دارند. بین درک دانشجویان از مفاهیم فیزیک و دیدگاه آنها نسبت به ماهیت علم همبستگی معنادار مثبت وجود دارد. در راستای ارایه راهکارهای به روز برای بالابردن سطح آشنایی دانشجویان از ماهیت علم، ارکانی از ابر فناوری قرن بیست و یکم -اینترنت- برای علم آموزی و شناخت ماهیت علم معرفی و مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که مشاهده و استنباط، خیال پردازی و خلاقیت، جامعه و فرهنگ، قوانین و نظریه ها، و علاوه بر اینها گذرا و موقتی بودن علم و روش های علمی همگی نیاز به آموزش با روشهای نوین اینترنتی دارند.  نتیجه گیری: در این مقاله ۱- با یک آمار معمولی این موضوع را که شناخت دانشجویان و عموم از علم و مولفه های اساسی آن ناقص است به اثبات رساندیم. ۲- به پتانسیلهای فضای وب برای شناساندن علم و ماهیت متحول گونه و پر از خلاقیت آن پرداختیم. ۳- پیشنهاداتی جهت ایجاد بستری مناسب  برای آموزش و شناخت علم ارایه شد. 

Keywords:

آموزش علوم , مولفه های علم , ارکان اینترنتی علم شناسی