علینقی لزگی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب، تهران، ایران a.lezgi@yahoo.com
محمد صافحیان - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب، تهران، ایران، ( نویسنده مسئول)؛ m_safehian@azad.ac.ir
رسول مجد جعفری - استادیار دانشگاه شاهد، تهران، ایران

دنیای کنونی دنیای توسعه در پیوند با ناامنی­ها است. برای تحقق امنیت و تامین نیازهای توسعه ای در آینده­ی جامعه، حضور هوشیارانه و موثر نیروهای مسلح در عرصه های گوناگون، به ویژه در حوزه دفاعی نیازی ضروری است. لذا قائم نمودن سازمان نیروهای مسلح بر مبنای تعالیم رفتار علوی، در جهت اداره امور از اهمیت بالایی برخوردار است. امام علی (ع) که در تلقی صحیح دینی پس از پیامبر اکرم( ص) بزرگ ترین مفسر قرآن و معارف دینی به شمار می رود، در نهج البلاغه بیانات ارزنده ای در تبیین مولفه های آمادگی دفاعی فرماندهی و مدیریت نظامی با تاکید بر سرمایه انسانی، با محوریت آموزه های اصیل قرآن و سنت وجود دارد که شناسایی آن ها مورد توجه نویسندگان پژوهش حاضر قرارگرفته است. لذا این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی به منظور بازشناسی جایگاه حقیقی مولفه های آمادگی دفاعی در نهج البلاغه، به شناسایی و تحلیل این مولفه های پرداخته است. به این ترتیب با مطالعه سطر به سطر کتاب نهج البلاغه ۱۴۷ کد مفهومی کشف و با ترکیب مفاهیم مرتبط، در نهایت ۱۶ مولفه تشکیل و سپس این مولفه ها از نظر فراوانی و درصد فراوانی نسبی و تجمعی مفاهیم تشکیل دهنده آن ها مورد محاسبه قرار گرفت که در نتیجه در مولفه های سرمایه انسانی « تقوا» با فراوانی ۱۰.۹ درصد بیش ترین فراوانی را نسبت به سایر مولفه­ها به خود اختصاص داده­ و بارزترین ویژگی فرماندهان و مدیران نظامی از نظر فراوانی در کلام حضرت علی (علیه السلام) است و مولفه «انتقادپذیری» با فراوانی ۲.۱ درصد از کمترین فراوانی برخوردار بوده­ اند.

امیرالمومنین علی(ع), آمادگی دفاعی, نهج البلاغه, فرماند هی, سرمایه انسانی