احمد مبلغی - عضو مجلس خبرگان رهبری، تهران، ایران.
عبدالحسین مشکانی سبزواری - دکتری فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و مدیر گروه «حوزه و جامعه» مرکز مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، قم، ایران.

از امتیازات فقه حکومتی نسبت به نگره های سنتی، ورود در موضوع شناسی فقهی است. فقه حکومتی با سه سطح مدنظر مقاله؛ یعنی فقه موضوعات، فقه نظامات و فقه سرپرستی، نسبت به شناخت موضوعات، سوگیری هایی دارد. در این نوشتار با تبیین موضوع شناسی در فقه حکومتی در سه لایه پیشین، تلاش شده است تا از منظر شهید صدر -که لایه نظامات را ابداع نموده است- شناخت موضوعات فقهی بررسی گردد. از این روی، ابتدا با روش تحلیل محتوای کیفی نگره شهید صدر به پدیده های کلان اجتماعی - سیاسی اصطیاد شده و آن گاه روش شناخت این پدیده ها از سوی وی مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفت. بدین صورت که پس از تبیین موضوع شناسی در کلان فقه حکومتی، لوازم ورود مجتهدانه شهید صدر به موضوع شناسی از گذرگاه توضیح نگره ایشان نسبت به شناخت توسط علوم جدیده، ابداع مکتب منطق ذاتی برای جبران کاستی های علوم جدیده و منطق استقراء و درنهایت، شناخت از پایگاه اجتهادی و در قالب تفسیر موضوعی و فقه النظریه توضیح داده شده است.

فقه حکومتی, فقه نظامات, موضوع شناسی, منطق ذاتی, تفسیر موضوعی, فقه النظریه, شهید صدر