زهرا قنبرعلی باغنی - دانش آموخته دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی، مرکز تحقیقات زبان شناسی کاربردی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
شهین اوجاق علیزاده - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، مرکز تحقیقات زبان شناسی کاربردی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. (نویسنده مسئول)

از دوران باستان تاکنون، حکومت­ها با ایجاد پایگاه و گسترش فرهنگ در خارج از سرزمین خود در پی نوعی استعمار بر انسان­ها بوده­اند. یکی از جریان­های ادبی معاصر، ادبیات مقاومت و استثمارستیز است که شاعران در مقابل جریان­های ضدآزادگی و ستم حاکمان خودکامه مردم را به ایستادگی تشویق می­کنند. از دیدگاه فروم خودکامه­گان و استثمارگران می­توانند در تسلط بر جامعه و انسان­ها موفق شوند، اما نمی توانند مانع ظهور واکنش در مقابل رفتار غیرانسانی خود باشند؛ بنابراین واکنش افراد جامعه می­تواند باعث فروپاشی دستگاه استثمارگران گردد. سیمین بهبهانی، از شاعران معاصر ایران، سکوت را در مقابل حکومت دیکتاتوری پهلوی جایز نمی­داند و با استفاده از اشعار خود در مقابل آنان به پا می­خیزد. هدف از این پژوهش تحلیل استثمارستیزی جامعه شناختی در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریات اریک فروم است. روش تحقیق در این جستار تحلیلی- توصیفی است. یافته­های پژوهش نشان می دهد که میان نظریه فروم و اشعار بهبهانی اشتراکات فراوانی وجود دارد. بهبهانی از مجموعه رستاخیز (۱۳۵۲) به بعد نظام پهلوی را مورد نقد قرار می­دهد. وی در اشعارش به ناهنجاری های حاصل از استثمار حکومت در جامعه توجه ویژه­ای دارد.

سیمین بهبهانی, اریک فروم, استثمارستیزی, جامعه شناختی, آدمک کوکی, تعهد.