لقمان دهقان نیری - عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان
عباس عاشوری نژاد - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

قرارداد ننگین 1907 بین دو کشور بزرگ استعماری روس و انگلیس منعقد شد و ایران به سه منطقه تقسیم گردید منطقه شمال و مرکز تحت سیطره روس منطقه جنوب شرقی تحت سیطره انگلیس منطقه بی طرف در جنوب غربی. این قرارداد زمینه ی قرارداد ننگین تری به نام قرارداد 1915 م را فراهم ساخت که طی آن منطقه بی طرف نیز بین آن دو کشور استعمار گر تقسیم شد . و این قرارداد نیز زمینه ای برای فعل و انفعالات جهانی و به خصوص انقلاب کمونیستی در روسیه گردید . انگلیس ها برصدد برآمدند که با قرارداد 1919 م کل ایران را قبضه کنند . همه محققان متفق القولند که علل و عوامل ریز و درشت فراوانی بر انعقاد این قرارداد تأ ثیر داشت . این مقاله توسعه طلبی روسیه در بوشهر و به خصوص خلیج فارس را مهم ترین عامل انعقاد قرارداد مذکور می داند و بر خلاف رأی و نظر بسیاری از محققان ، ولی با احترام نسبت به نظر آنها، اقدامات این امپراتوری قدرتمند شمالی را در جنوب، صرفاً در جهت تهدید انگلستان به منظور سهم خواهی بیشتر در اروپا، ارزیابی نمی کند، بلکه این اقدامات را به خصوص به پشتوانه تسلط فراوان زمامد اران روسیه بر شاه و دربار ایران در پایان قرن نوزدهم ، و آغاز قرن بیستم دقیقاً تلاشی عملیاتی در جهت تحقق بند 9 وصیتنامهی پطر کبیر تسلط بر ایران و دستیابی به خلیج فارس میداند. در این دوران توسعه طلبی روسیه در خلیج فارس در شرایطی انجام می گرفت که، نفوذ انگلستان بر شاه و دربار ایران بسیار تضعیف شده بود و امپراتوری بزرگ بریتانیا در عرصه ی مناسبات بین المللی به ویژه در جنگ با نیزگرفتار معض لات جدی شده بود و ناچار بود برای حفظ جنوب ایران و به خصوص خلیج فارس ، به بوئرها روس ها پیشنهاد تقسیم ایران را نماید و از پیش آمد روزگار ، روسها نیز در این زمان به دلیل ناکامی در جنگ پورت آرتور و گرفتاری در شورش 1905 م ناچار شدند به پیشنهاد انگلستان پاسخ مثبت دهند و با انعقاد قرارداد 1907 ضمن موافقت با تقسیم ایران به سه حوزه نفوذ، از توسعه طلبی سیاسی نظامی در جنوب و خلیج فارس صرف نظر کنند

خلیج فارس- ایران- بوشهر – روسیه – انگلیس- آلمان – قرارداد 1907