علیرضا زینلی زاده - دانشجوی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی قم
محمد ادیبی مهر - دانشیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی قم

تبویب مناسب علوم، فواید زیادی دارد، مانند: فهم بهتر مسائل درصورت ترتیب مناسب ذکر مبادی تصوری و تصدیقی، تسلط بر سراسر علم و ایجاد ارتباط بین مسائل مختلف آن. اما شاید مهم ترین فایده آن، فراهم شدن زمینه تولید با روشن شدن خلاهای آن می باشد. فقهای امام ی ه رضوان الله علیهم برای تبویب مسائل فقهی، خدماتی انجام داده و روش های متفاوتی را در پیش گرفته اند. این مقاله کوشیده با بازخوانی تبویب های مطرح شده، ساختار جدیدی را با هدف جبران ناکارآمدی ها و با در نظر داشتن گستردگی احکام شرعی و لزوم جایگاه مناسب یافتن مسائل نوپیدای فقهی مانند علوم انسانی اسلامی در زمینه فقه های اجتماعی، عرضه کند. بدین منظور، ابتدا گزارشی اجمالی از ساختارهای موجود، بیان داشته و سپس در بوته نقد و بررسی قرارگرفته و در ادامه با طرح مبانی و مقدماتی نظری، ساختاری دیگر، پیشنهاد شده است. این ساختار با نگاه استقلالی به خصوص احکام تکلیفی، در پنج باب کلی «ایمان به اصول عقاید امامیه، ایجاد اجتماع اسلامی، مراعات حق الناس، مراعات حق الله و معاملات و افعال مباح» ارائه شده است. در تبویب پیشنهادی، شروط منطقی تقسیم مانند: عدم تداخل و ارائه شده است. در تبویب پیشنهادی، شروط منطقی تقسیم مانند: عدم تداخل و علوم انسانی، این تبویب با توجه به تزاحمات مقام امتثال و قاعده «الاهم فالاهم» طراحی شده است. طبیعی است وقتی به میزان لازم، به اهمیت علوم انسانی، توجه شود به جای بحث دوباره از ابوابی مانند طهارت و...، بحث های بیشتری پیرامون علوم انسانی اسلامی صورت خواهد گرفت. این پژوهش، به روش توصیفی و با ابزار کتاب خانه ای تالیف گردیده است.

تبویب، فقه اجتماعی، علوم، پیشرفت