حسین سلیمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
احمد نوروحیدی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران

شگردهای زبانی و بلاغی حافظ در شعر، موجب شده است تا مخاطبان در مواجهه با شعر او، مناسب با سطح و میزان عواطف، احساسات و آگاهی و دانش خویش از لایه های زبانی و معنایی واژگان و ارتباط و پیوند هنری و محتوایی آن ها، تفاسیر و معناهای متعدد و متفاوتی را از شعر او بیرون بکشند و از این طریق به خوشایندی و لذت هنری بیشتری دست یابند. بی تردید، خود حافظ، با آگاهی و اشرافی شگرف که بر زبان و ظرفیت های گوناگون آن داشته است، در گزینش و هم نشین نمودن واژه ها براساس پیوندهای هنری و معنایی آن ها، نقش داشته است؛ با این همه و بر اساس نظریه مرگ مولف، در بسیاری موارد، نقش خواننده شعر، در کشف و استخراج لایه های معنایی و زبانی واژه ها و پیوندهای سنجیده و استوار موسیقیایی آن ها، انکارناپذیر است. از جمله پژوهشگران بزرگی که در زمینه حافظ، شعر، زبان و اندیشه او مطالعات دقیق، عمیق و گسترده ای را در پیش گرفته و آثار ارزشمندی را در این حوزه دشوار، به جامعه ادبی و علمی تقدیم نموده است، سید محمد راستگو است که آثار تالیفی و تحقیقی او همواره راهگشای محققان و علاقه مندان حوزه سنخوری و به ویژه حافظ پژوهی و حافظ شناسی بوده و هست. این مقاله کوشش دارد تا ضمن تائید توضیحات و مطالب راستگو ذیل ابیات که در پیوند با شگردهای هنری حافظ آورده شده است، نکات و مطالب دیگری نیز در جهت تکمیل و تبیین ظرفیت های بیشتر هنری شعر حافظ و به ویژه ابیات مورد نظر، مطرح نماید. روش پژوهش، اسنادی است.

حافظ، مهندسی سخن، شعر، سیدمحمد راستگو