بررسی و نقد نظریه انحطاط سید جواد طباطبائی

مقوله ای به نام ایران به رغم تاریخ بلند و فرهنگ غنی و ریشه دار و ساختارهای سیاسی دراز آهنگ واندیشه های برآمده از این سنتهای فرهنگی و سیاسی کمتر به لحاظ نظری و مبتنی بر چهارچوب هایآکادمیک مورد توجه قرار گرفته است. اغلب آثار نگاشته شده در باره تاریخ ایران خصوصا دوره ماقبلمدرن (باستان و میانه) به نقل روایدادها پرداخته و تامل نظری محدودی در باره آنها صورت گرفته است.البته تامل در دوره جدید ایران به مراتب بیشتر از تاملات نظری در گذشته ایران است. در این میان، آثارآبراهامیان، کاتوزیان، وحدت، دوستدار، بروجردی، آجودانی، قیصری، میرسپاسی، و. . . هر کدام وجهیاز تاریخ ایران به ویژه از مشروطه به این سو را مورد توجه قرار داده اند. در این میان آثار ۴۵۰۰ صفحه ایجواد طباطبائی هم به لحاظ گستره تاریخی و هم به لحاظ دامنه مباحث مطروحه شایان توجه جدی تریاست. او بخصوص از روی کارآمدن صفویان که از آن به دوره میانه ایرانی یاد می کند را مورد بحث قرارداده و کم و بیش تا انقلاب اسلامی را در گستره تاملات نظری خود قرار می دهد. از سوی دیگر اغلبحوزه های سیاست، فرهنگ و ادبیات و تاریخ را مقوله به عنوان سه حوزه کلان ایرانشانسی مورد توجهخاص دارد. بدون تردید، ترسیم فضای فکری و دامنه مباحث او به عنوان متفکری روشمند حایز اهمیتآکادمیک است. بی شک او از مهم ترین متفکران و روشنفکران معاصر است که پروژه ی فکری خود راروشمند دنبال کرده و مواضع علمی خود را در قالب نظریه ایران و به نحو دقیق تر نظریه انحطاط ایرانتبیین می کند. او بحث زوال اندیشه سیاسی و امتناع تفکر در تاریخ ایران را علت العلل انحطاط ایرانمی داند. او بر آن است که تجدد و انحطاط دو مفهوم به هم پیوسته اند و در شرایط تصلب سنت و امتناعاندیشه، طرح یکی بدون دیگری امکان پذیر نیست. به رغم اهمیت اندیشه او اما دیدگاه های او موردانتقادات فراوانی نیز قرار گرفته است. نویسندگان این مقاله برآنند تا حداقل از چهار منظر مفهومی،شناختی، اخلاقی و سیاسی به نقد آرای او با روشی کیفی از نوع تحلیل مضمون بپردازند.

Keywords:

زوال اندیشه , , تصلب سنت , نقد مفهومی , نقد شناختی , نقد اخلاقی , نظریه انحطاط