جعفر مساح - دانشیار گروه فنی کشاورزی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، تهران، ایران
پروین محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سمیه ترکتاز - کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

خرما به عنوان یک میوه مغذی مورد توجه بسیاری از کشورهای خشک و نیمه خشک دنیا است و کشور ایران به عنوان سومین صادرکننده خرما، همه ساله میزان بالغ بر یک میلیارد تن تولید داشته است. به علت سطح زیر کشت بالای این محصول در ایران، موضوع پسماندهای نخلستانها اهمیت بیشتری پیدا میکند. در سالهای اخیر روشهای متفاوتی به منظور استفاده بهینه از این پسماندها ارائه شده است اما آیا در واقعیت این ایده ها عملی هستند و بسترهای مناسب برای این مهم تا چه اندازه در نخلستانهای ایران فراهم است. برای روشن شدن این موضوع، درتحقیقی میزان پسماندهای جمع آوری شده و همچنین هزینه جمع آوری و انتقال آنها برای ۱۰۰ نفر نخل از یک نخلستان ۶۰ هکتاری با ۱۲۰۰۰ نخل خرما، واقع در شهرستان انبرآباد استان هرمزگان، با در نظر گرفتن شرایط جنسیت، سن نخلها و مکانیزه یا دستی بودن مزرعه، اندازه گیری و در نهایت به کل نخلستان تعمیم داده شد. پس از مشاهده نتایج، مشخص شد که میزان پسماندهای مرحله هرس کردن ۱۹۸ تن و مقدار ضایعات بعد از برداشت محصول به ۱۳۲ تن رسید که به ترتیب %۵۸ و %۳۹ از حجم کل پسماند را به خود اختصاص دادند. همچنین بیشترین هزینه زدودن این ضایعات مربوط به حذف برگها در زمان هرس کردن بود که مبلغی معادل ۱۲۰ میلیون تومان برآورد شد و در نهایت مشخص شد که % ۶۰ از پسماندها به منظور تولید کود برای فصل بعد زراعی سوزانده شد و تنها ۲۵% از حجم کل ضایعات برای تهیه بستر کشت مورد استفاده قرار گرفت.

خرما، ضایعات نخلستان، ضایعات کشاورزی، بستر کشت.