ارزش زیست محیطی باتلاق گاوخونی

تالاب گاوخونی در فاصله 140 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و 30 کیلومتری شهر تاریخی ورزنه قرار دارد. این تالاب در جنوب شرقی بخش بن رود و شهر ورزنه، شمال شرقی بخش جرقویه و در جنوب غربی شهرستان نایین و غرب منطقه ندوشن از استان یزد و شمال غرب کویر ابرقو قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا 1470 متر می باشد و به حالت مثلثی شکل دیده می شود. حداکثر عرض آن در حدود 50 کیلومتر و حداکثر طول آن 25 کیلومتر است . عمق آب در اکثر نقاط آن اندک و در حدود یک متر می باشد که بر اساس مقدار آب ورودی به تالاب در طول سال تغییر می کند. گاوخونی در گذشته از لحاظ تنوع پوشش گیاهی و آبزیان و حیات وحش ، گاوخونی به مراتب غنی تر از حال بوده و جانورانی مانند : گورخر ، آهو ، یوزپلنگ ، خوک و پرندگانی شبیه فلامینگو ، مرغابی ، آنقوت ، تنجه ، غاز خاکستری و ... در آن به وفور وجود داشته است . رنگ سرخ و زیبای تالاب به دلیل زندگی یک نوع سخت پوست به نام ارتمیاسالیا است . بیش از سی نوع پوشش گیاهی نیز در تالاب وجود دارد از جمله تاغ ، گز ، اشک ، گون ، شور ، پرند ،قیچ و ... که اکنون تنها درختان گز و نیزارها به چشم می خورد. گاوخونی در حال حاضر به دلیل صید و شکار بی رویه از یک طرف و آلودگی و کاهش شدید آب در نتیجه ورود فاضلاب ها و احداث سد زاینده رود از طرف دیگر روز به روز از تعداد پرندگان وحوش آن کاسته شده و به مرحله نابودی کامل رسیده است . افزون بر آن افزایش بهره برداری از آب زاینده رود جهت مصارف کشاورزی ، صنعت و نوشیدن ، همانند پروژه عظیم آب رسانی به یزد باعث افت شدید آب ورودی به تالاب شده است و اکوسیستم تالاب را در معرض مرگ تدریجی قرار داده است . به دلیل خشکسالی سالهای اخیر ، استفاده بی رویه از آب زاینده رود و به دنبال آن گرمای شدید هوا ، آتش سوزیهایی رخ داده است که عمده پوشش گیاهی منطقه را نابود ساخته است