علی اردلان - استادیار، مدیر گروه سلامت در بلایا و حوادث غیرمترقبه، انستیتو تحقیقا
کورش هلاکویی نایینی
عباسعلی کشتکار
علیمحمد زنگانه

جمهوری اسلامی ایران ششمین کشور مستعد بلایا در جهان است. از میان جمعیت کشور، حدود یک سوم آن یعنی 34 میلیون نفر، در حدود 60 هزار روستا زندگی میکنند و این در حالیست که سطح اجتماعی-اقتصادی روستاها، ضعف سازه ها و زیر ساختهای اجتماعی-اقتصادی، این مناطق را در برابر بلایا بسیار آسیب پذیر کرده است. طرح جامع امداد و نجات کشور مصوب 1382/1/17 هیئت محترم وزیران، ساختار مدیریت سوانح و حوادث غیرمترقبه کشور را تا سطح شهرستان پیش بینی نموده است. بر اساس این طرح ستادهای حوادث و سوانح غیرمترقبه در سطوح کشوری، استانی و شهرستانی ایجاد شده و فعالیت میکنند. هرچند فعالیت مربوط به مناطق روستایی توسط ستادهای حوادث شهرستان پیگیری و هدایت میشوند، لیکن مجموعه تجربیات ارزشمند کشور و همچنین تجربیات جهانی موید نیاز به الگویی ساختارمند در سطح روستایی و محلی است. شواهد متعددی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در خصوص تمرکز زدایی مدیریت و لزوم مشارکت جامعه برای تضمین موفقیت برنامه های مدیریت خطر بلایا وجود دارد که در اصطلاح مدیریت خطر مردم-محور خوانده میشود. بر اساس تجربه استان گلستان، مدل ستاد حوادث روستا در راستای تکمیل و توسعه طرح جامع امداد و نجات کشور بر اساس اصول بهره مندی از پتاسیل های محلی، مردم-محوری و ادغام در برنامه های کشوری و استانی پیشنهاد گردید. این مقاله به بحث پیرامون این ستاد و تعامل نظام شبکه بهداشتی-درمانی با جامعه و اجزاء و ساختار وزارت کشور، بسیج و هلال احمر در مدیریت خطر بلایا در روستاها می پردازد.

مدیریت خطر، مدیریت خطر مردم-محور، روستا، ایران