علی نامجو - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک
علی کیانی زادمهر - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

تصویر مجازی در حوزه ی ادبیات یعنی تداعی تصویری خیالی در ذهن، به وسیله زبان وسخن) بر اساس دلالت زبانی(. این تصویرسازی که در عالم خیال رخ می دهد نه در واقعیت ، یا اساسا تخیلی و غیر عقلی است یا مدعی شباهتی اغراق آمیز میان دو چیز واقعی. چنین تصاویری اغلب از طریق دو ترفند تشبیه واستعاره آفریده میشوند که این دو ترفند در بلاغت فارسی ودر قلمرو علم بیان تعریف شده اند. با بررسی تصاویر هر اثر ادبی، می توان به شناختی ارزشمند و راه گشا از آن اثر دست یافت. ما در این پژوهش، تصاویر مجازی چهار قصیده از سنایی غزنوی را که از شیوه سازترین و اثرگذارترین شاعران ادبیات فارسی است، بررسیده ایم. به طور کلی نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که سنایی در آفرینش این قصاید، با بهره گیری از عناصر طبیعی وملموس، صورت هایی از مفاهیم فرامادی یا انتزاعی مورد نظرخود را به دست داده و انواع ساختار صورخیال را به کار گرفته است؛ در تشبیهات بیشتر ادات و وجه شبه را از کلام حذف و غالبا از مانسته های حسی استفاده کرده است. استعاره نیزدر هر دونوع کلی مصرحه و مکنیه در اشعار یافت شد که بیشینه ی مانسته ها حسی و صنعت تشخیص در مکنیه ها فراوان بود. استعاره های مرکب نیز نقش بسزایی در تصاویر اشعار و انتقال مفاهیم داشتند. تاکید این پژوهش از میان عناصر سازندهی تصویر، بر تشبیه و استعاره است.

سنایی غزنوی، قصیده، تشبیه، استعاره، تصویرمجازی