مریم غفوریان - مدرس دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

با نگاهی به تاریخ فرهنگی و پیوند تاریخی که از دیرباز میان دو سرزمین ایران و شبه قاره هند بویژه در عصر مغولان و تیموریان برقرار بوده، نفوذ زبان و ادب فارسی در میان سخنوران شبه قاره مخصوصا شاعران زن پارسی گوی هند به روشنی آشکار است. دربار هند شاهد حضور ایرانیان بوده و به علت وجود این تعاملات، اغلب شاعران و نویسندگان و درباریان این عصر دوزبانه )فارسی و هندی( بودند. از سوی دیگر به گواهی تاریخ، تذکره هاو سفرنامه های دوره مورد مطالعه، زنان در هیچ دورهای در جامعه و فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا این حد حضور نداشتند. بنابراین موقعیت ممتازی که زنان نزد ترکان و مغولان داشتند و در قانونگذاری آنها نیز انعکاس یافته بود، از جمله عواملی است که شاهد حضور تعداد قابل توجهی از زنان سخنور در شبه قاره هند )که برخی ایرانی الاصل بودند( هستیم. پس شاید نگاهی گذرا به اوضاع فرهنگ و ادبیات زنان این دوره در ایران زمین نیز خالی از فایده نباشد. این پژوهش بر آن است تا ضمن معرفی اکثر زنان پارسی گوی شبه قاره در عصر تیموریان )ایران و هند(، موقعیت ممتاز و برجسته زن در عصر مغول به عنوان دورهای استثنائی که با هیچ یک از ادوار تاریخی قابل مقایسه نیست را خاطرنشان سازد و نشان دهد که چون دربار هند پس از اسلام به جلوه های معنوی و فکری برای مشروعیت خویش نیاز داشت، لذا به ذهن و زبان شاعران توجه مینمود. از این رو زنان سخن سرای درباری گاه با ازدواج های سیاسی، زنان مهاجر و نیز زنان عارف و ادیب شیرین سخن توانستند به دربار نفوذ کنند و صاحب نام و جایگاه شوند.

شبه قاره هند، زنان پارسی سرا، قرن ۱۱ - ۸، روابط فرهنگی