پریسا اخوان - ارشد رشته ادبیات نمایشی، دانشگاه سوره،
عطااله کوپال - دانشیار دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ایران.

تفکرات و آرای سیاسی و ادبی تری ایگلتون، برآمده از ضدیت با نظام سرمایه داری، ادبیات و زبان را انعکاسی از تجربیات انسانی می داند که همچنان در بند جوامع طبقاتی است. اکبر رادی نیز ضمن توجه و تمرکز بر جنبه های هویتی و فرهنگی ایران، همواره نگاهی دقیق به مقوله نابرابری اجتماعی داشته است. پژوهش پیش رو سعی دارد تا با برآیندی از آرای ایگلتون در زمینه نقد ادبی و سیاسی به بررسی پنج اثر از آثار اکبر رادی بپردازد که عبارتند از «افول»، «از پشت شیشه ها»، «صیادان»، «ملودی شهر بارانی» و «باغ شب نمای ما.» این پژوهش، قصد دارد تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که حضور فرودستان و فرادستان و نظام روابط این دو گروه اجتماعی در آثار اکبر رادی چگونه است؟ اهد اف دیگر پژوهش، یافتن پاسخ برای سه پرسش فرعی است: چنانچه فرودستی و فرادستی یک تقسیم بندی پایدار و ابدی نباشد، چگونه می تواند در آثار مورد مطالعه، دستخوش تغییر و تحول شود؟ کنش های فردی و اجتماعی فرودستان و فرادستان در مقابل یکدیگر در آثار رادی چگونه و با چه ابزارهایی همراه است؟ انتظارات تجددخواهانه فرودستان و فرادستان در آثار مورد مطالعه، چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ این پژوهش در پی اثبات این مدعاست که تقسیم بندی جامعه به گروه های فرودست و فرادست یک تقسیم بندی پایدار و ابدی نیست؛ و در شرایط خاص قابل تغییر است. دستاورد پژوهش در هریک از دو گروه مورد نظر، نیازهایی نسبت به گروه دیگر را نشان می دهد که تا حدودی جنبه های بومی آن در ایران، با توجه به فرهنگ و آداب اجتماعی موجود، باعث عدول این روابط از قواعد ثابت شده نظام های غربی شده است. در جریان پژوهش، صورت های گوناگون این موضوع مورد واکاوی قرار گرفته است.

فرادستان، فرودستان، اکبر رادی، تری ایگلتون، نقد ادبی.