پرویز سلطانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد
ابراهیم مصطفوی مندی - گروه اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد
علی معصومی - گروه اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ های گندم نان نسبت به تنش خشکی در شرایط آب و هوایی ایلام ، بخش چوار در سال ۹۴-۹۵ پژوهشی در قالب طرح آزمایشی کرتهای خردشده در قالب بلوک های کاملاتصادفی با سه تکرار تحت شرایط نرمال(بدون تنش) و تنش خشکی بعنوان فاکتور اصلی و ۱۲ رقم گندم نان بعنوان فاکتور فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. از مراحل مختلف فنولوژیک و صفات مرفولوژیک و اجزای عملکرد یادداشت برداری شد و شاخص مرتبط با تحمل تنش خشکی محاسبه و تجزیه های آماری شامل تجزیه واریانس، رگرسیون، همبستگی و تجزیه خوشه ای و مقایسه میانگین ها صورت پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که روند تغییرات بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات در سطوح عامل تنش یکسان نبوده و رفتار ژنوتیپ ها از یک محیط به محیط دیگر تغییر کرده است. کمترین ضریب تغییرات صفات مربوط به روز تا خوشه دهی و بیشترین مربوط به وزن هزار دانه بود. مقایسه میانگین داده ها با توجه به نتایج تجزیه واریانس برای تغییراتی که معنادار بود صورت گرفت در صفت عملکرد دانه به ترتیب ژنوتیپ چمران۲ بیشترین و سرداری کمترین عملکردرا در شرایط تنش داشتند. از نظر شاخص برداشت ژنوتیپ کراس سبلان بیشترین و سرداری کمترین شاخص را دارا بودند. ژنوتیپ دهدشت بیشترین عملکرد بیولوژیک را در شرایط تنش داشت. با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها در محیط بدون تنش در ۵ گروه و در شرایط تنش در ۴ گروه جداگانه از لحاظ صفات اندازه گیری شده قرار گرفتند. از نظر شاخص های، SSI ژنوتیپ کوهدشت، SDIچمران، STI کوهدشت وسرداری، K۱ST۱ دهدشت، YSI کراس سبلان و شاخص SSPI چمران و پیشتاز متحمل ترین ژنوتیپ بودند. نتایج ضرایب همبستگی بین صفات،نشان میدهد همبستگی مثبت و معناداری در صفات مورفولوژیک بین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک وجود دارد.

گندم، تنش، عملکرد، تحمل به خشکی