پویا طالب نیا - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
زرین فخار - استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
محمد رشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت ابنیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران

از جمله آثار شاخص در معماری ایرانی- اسلامی کاروانسراها می باشند که با دارا بودن تنوع ساختاری هموراه مورد توجه پژوهشگران عرصه تاریخ معماری ایران قرار گرفته اند. در دوراناسلامی خصوصا دوره صفوی به دلیل بالا رفتن امنیت راه ها و افزایش سفرهای زیارتی و تجاریساخت این نوع بناها رو به فزونی یافت، همین امر در جهت رونق راه ها و افزایش مسیرها نقشعمده ای ایفا نمود به همین دلیل تعداد کثیری کاروانسرا مربوط به این دوران و پس از آن در نقاطمختلف ایران به جای مانده است. از نظر معماری، کاروانسراها متنوع بوده و معماران ایران از طرحهاو نقشه های گوناگونی برای ایجاد کاروانسراها استفاده می کردند. تنوع طرح ها و نقشه هایکاروانسراهای ایران ایجاب می کند که این کاروانسراها با خصوصیات و ویژگی های جداگانه بهگروه های مختلف تقسیم شوند. غرب ایران به خصوص منطقه هورامان با توجه به اقلیم جغرافیاییمناسب و همچنین تعدد و نزدیکی روستاها به یکدیگر نیاز به ساخت کاروانسرا چندان وجودنداشته و به همین سبب کاروانسرای چندانی در این منطقه جغرافیایی ساخته نشده است. تنهاکاروانسرای شناسایی شده، که به عنوان سازهای متفاوت در این منطقه وجود دارد کاروانسرای دلهمرز می باشد. در مقاله حاضر سعی بر آن است با معرفی این اثر که جزء کاروانسراهای کاملا پوشیدهمناطق کوهستانی بشمار می رود، به گونه ای نقش و جایگاه آن در منطقه مشخص شود و همچنینبر اساس ویژگی های شاخص معماری منظر فرهنگی هورامان و تطبیق این بنا با ویژگی هایمعماری کاروانسراهای ایرانی سبک معماری شاخص این کاروانسرا معرفی گردد.

سبک شناسی، کاروانسرای دله مرز، معماری، هورامان