جعفر نیکبخت - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
زهرا نجیب - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

برداشت بیش از اندازه از آب های زیرزمینی و کاهش نزولات جوی در سال های اخیر، سبب افت سطح این آب ها شده است. بنابراین، لازم است با مدیریت بهینه، از واردآمدن خسارت به آن جلوگیری شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر افزایش راندمان آبیاری بر نوسانات سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت عجب شیر است. با کمک نرم افزار Visual MODFLOW ۳.۱، آبخوان منطقه شبیه سازی شد. از آمار مهر ۱۳۸۳ برای واسنجی مدل در شرایط ماندگار و از دوره آماری مهر ۱۳۷۸ تا شهریور ۱۳۸۴، برای واسنجی مدل در شرایط غیرماندگار استفاده شد. در نهایت، سطح آب زیرزمینی و بیلان آبخوان در دو حالت ادامه روند کنونی روش آبیاری (ثقلی) و تغییر سیستم های آبیاری به تحت فشار برای دوره زمانی پاییز ۱۳۸۴ تا تابستان ۱۴۰۰ پیش بینی شد. بر اساس نتایج، با ادامه روند کنونی آبیاری، بیلان آبخوان در انتهای دوره زمانی پیش بینی، ۴۳/۲-میلیون مترمکعب در سال خواهد بود. با تبدیل سیستم های آبیاری سنتی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، این مقدار ۹۹/۳میلیون مترمکعب در سال به دست آمد (۲۳/۳میلیون مترمکعب در سال افزایش). همچنین بر اساس نتایج، با تغییر سیستم های آبیاری، سطح آب زیرزمینی دشت عجب شیر در انتهای دوره زمانی پیش بینی، به طور متوسط ۶۳/۴ متر افزایش خواهد یافت.

آبخوان دشت عجب شیر, آبیاری تحت فشار, آبیاری سطحی, بیلان آب آبخوان, مدل ریاضی آبخوان